آینده پژوهی توسعه فضایی - راهبردی گردشگری شهری جزیره کیش با رویکرد توسعه پایدار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی- مستخرج از رساله

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، پردیس بین الملل کیش دانشگاه تهران، کیش، ایران.

2 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

4 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

شهرها به علت دارا بودن جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی از مقاصد مهم گردشگری محسوب می شوند. توسعة گردشگری شهری آثار مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی به دنبال دارد، این موضوع به خصوص در ارتباط با توسعه پایدار بیش‌تر اهمیت می یابد. در حال حاضر، توسعه گردشگری پایدار آنچنان در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها نقش دارد که اقتصاد دانان آن را به عنوان موتور توسعه کشور تلقی می نمایند. توسعه گردشگری در دنیا، به کارآمدی نظام مدیریتی، تقویت زیر ساختها و بهبود ظرفیت‌های لازم نیاز دارد. یکی از مهمترین عوامل موثر در توسعه گردشگری در هر منطقه، چگونگی مدیریت آن است. هدف این پژوهش، آینده پژوهی توسعه فضایی - راهبردی گردشگری شهری جزیره کیش  با رویکرد توسعه پایدار و مقایسه روش سناریونویسی، تحلیل SWOT و مدل استراتژیک SOAR است. روش تحقیق از نوع اکتشافی و توصیفی‌ ـ تحلیلی می‌باشد که با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی حاصل از مصاحبه و پرسشنامه  (در دو مرحله به روش دلفی) انجام گرفته‌ است. حجم نمونه ‌این تحقیق 54 نفر از مسئولین و کارشناسان گردشگری، برنامه‌ریزی شهری و توسعه و عمران سازمان منطقه آزاد کیش و اساتید و متخصصین سایر رشته‌های مرتبط با حوزه شهری و گردشگری و ۱۰۰ نفر از گردشگران و ساکنین را شامل می‌شود. برای تحلیل داده‌های پرسشنامه از نرم افزار SPSS و آزمون T تک نمونه ای و ANOVA استفاده شده است. برای تعیین پیشرانهای توسعه و عوامل کلیدی، ابتدا ۴۵ مورد از شاخص هایی که بالای ۶۰ درصد عدم قطعیت را نشان می دادند، انتخاب شدند و سپس با تشکیل پنل کارشناسان ۳۰ مورد به عنوان عوامل تاثیرگذار شناسایی شدند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل اثرات متقابل در نرم افزار MicMac استفاده شد. نتایج تحقیق نشاندهنده وضعیت ناپایداری متغیرها در سیستم می باشد و بعد از مشخص شدن عوامل تاثیرگذار، دو وجهی، مستقل و تاثیر پذیر، سه سناریو برای وضعیت توسعه پایدار جزیره کیش، براساس عوامل تاثیرپذیر شامل  مدیریت کارآمد در گردشگری، مشارکت مردمی و  اشتغال‌زایی و درآمدزایی نوشته شد و سناریوهای بدست آمده با تدوین استراتژی حاصل از تحلیل SWOT و مدل استراتژیک SOAR مقایسه شده است. در آخر برای تحلیل فضای گردشگری جزیره کیش از روش تراکم نقطه ای در نرم افزار GIS استفاده گردیده است.

تازه های تحقیق

  • مهم ترین نقطه قوتی که جزیره کیش در زمینه گردشگری دارد، وجود فعالیت های تفریحی مبتنی بر آب است.
  • از مهمترین نقاط ضعف در حوزه گردشگری جزیره کیش، عدم برنامه ریزی و مدیریت صحیح در گردشگری و ناتمام ماندن پروژه ها و طرح ها است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

امینیان، ناصر و سیدنقوی، میرعلی (۱۳۹۷). ارائه الگوی حکمروایی مطلوب گردشگری در ایران. مطالعات مدیریت گردشگری، سال 13 (42)، صص. 67-102.
پژوهشکده چشم انداز و آینده پژوهی (۱۳۹۶). بررسی تطبیقی برنامه های جامه گردشگری کشورهای پیشرو در تدوین برنامه جامع گردشگری کشور، پژوهشکده سیاست پژوهی و مطالعات راهبردی.
پورقربان، شیوا (۱۳۹۷). آینده پژوهی توسعه فضایی – راهبردی جزیره کیش با رویکرد توسعه پایدار گردشگری. رساله دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری (گرایش برنامه ریزی توریسم)، دانشگاه تهران، پردیس کیش.
تقوایی، حسینی خواه (۱۳۹۶). برنامه ریزی توسعه گردشگری مبتنی بر آینده پژوهی و سناریو نویسی شهر یاسوج. برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 6(23)، صص. 8-30.
تقوایی، مسعود و صفرآبادی، اعظم (۱۳۹۰). مدیریت گردشگری شهری با تاکید بر برنامه‌ریزی فضاهای شهری جاذب گردشگر (مطالعه موردی شهر کرمانشاه). برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 3(9)، صص. 183-208.
تیشه یار، ماندانا (۱۳۹۱). آینده پژوهی در مطالعات استراتژیک، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
حاجیانی، ابراهیم (۱۳۹۰). مبانی، اصول و روش های آینده پژوهی، انتشارات دانشگاه امام صادق.
حکمت نیا، حسن و موسوی، میرنجف (1390)، کاربرد مدل در جغرافیا، انتشارات علم نوین.
خاوریان گرمسیر، امیررضا؛ استاورس، ژاکلین ام و علیان، مهدی (1392). برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهری با استفاده از مدل SOAR . برنامه ریزی و آمایش فضا، 17(3).
خزایی، سعید (۱۳۹۶). اصول و مبانی آینده پژوهی، نیاز امروز و ضرورت فردا، کارگاه مبانی آینده پژوهی و روش های آن، مرکز آینده پژوهی دانشگاه تهران.
رستمی، مسلم و شاعلی، جعفر (۱۳۸۸). تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در شهر کرمانشاه. چشم انداز جغرافیایی، 4(9)، ص ۲۹.
زالی، نادر (۱۳۹۲). آینده نگاری راهبردی در برنامه ریزی و توسعه منطقه ای، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
زالی، عطریان (۱۳۹۵). تدوین سناریوهای توسعه گردشگری منطقه ای براساس اصول آینده پژوهی استان همدان. آمایش سرزمین، 8(1)، صص. 107-131.
زندحسامی، شهرام (۱۳۹۵). شناسایی ابعاد موثر بر آینده نگاری برنامه ریزی شهری با رویکرد اقتصادی و توسعه پایدار شهر قزوین. اقتصاد و مدیریت شهری، 4(3)، صص. 55-73.
 Grah, B., Dimovski, V., and Peterlin, J.  (2020). Managing Sustainable Urban Tourism Development: The Case of Ljubljana, www.mdpi.com/journal/sustainability.
Kisi, N. (2019). A Strategic Approach to Sustainable Tourism Development Using the A’WOT Hybrid Method: A Case Study of Zonguldak, Turkey, www.mdpi.com/journal/sustainability.
             World Tourism Organization. (2017). Tourism Development Master Plans and Strategic Development Plans, Retrieved from http://cooperation.unwto.org/technical-product.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار