تبیین مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا- ارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی- مستخرج از رساله

نویسندگان

1 دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه روابط بین‌الملل، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

طی چند دهه گذشته، تهدیدهای نوپدید زیست‌محیطی برخاسته از رشد جمعیت، گسترش شهرنشینی و دگرگونی آب‌و هوایی به تهدید فزاینده منابع آبی در مقیاس فروملی تا فراملی انجامیده است. تهدید بقای زیست بوم ‎ها و جوامع انسانی به علت کم‌آبی به‌ویژه در مناطق کم‌بارش در تقویت وجوه تعاملات همکاری در مناسبات هیدروپلیتیک نقش مؤثری داشته است. قدرت نسبی کشورهای واقع در یک حوضه مشترک از عوامل بروز هیدروهژمونی است و شدیدترین شکل آن زمانی رخ می‌دهد که کشور بالادست حوضه قدرت‌مندترین کشور یا واحد سیاسی فضایی حوضه باشد. هدف پژوهش حاضر تبیین و شناسایی نوع مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا - ارس است. پژوهش حاضر بر آن است تا مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا - ارس که دروندادهای آن به روش داده بنیاد (گرندد تئوری) و با انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته انجام‌شده است و بنابراین، این پرسش مطرح می‌شود که مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا - ارس چگونه می‌باشد؟. نتایج پژوهش بر پایه 30 مصاحبه استخراج شده است. یافته‌های تحقیق گویای آن است که مهم‌ترین عوامل مؤثر در مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای این حوضه سدسازی‌های ترکیه، آلودگی رودخانه توسط ارمنستان، مشخص نبودن رژیم حقوقی رودخانه ارس-کورا، طرح‌های توسعه اقتصادی کشورهای حوضه آبریز، ضعف مدیریت منابع آب حوضه آبریز و پیامدهای آن تهدید امنیت غذایی و کشاورزی، تهدید سلامتی انسان‌ها، مهاجرت، خشکیدن دشت های حاصلخیز منطقه به‌ویژه مغان به خاطر آلودگی، نابودی جنگل‌های ارسبارن، تهدید امنیت ملی ایران در شمال باختری کشور و کشمکش و تنش در آینده بین کشورهای حوضه آبریز و کاهش کیفیت آب رودخانه است.

تازه های تحقیق

- هنگامی که یک سازمان حوضه فرامرزی وجود داشته باشد مدیریت یکپارچه مشترک منابع آب را با کمک کشورهای ساحلی و مشارکت سهامداران این کشورهای ( حوضه آبریز کورا- ارس) اجرا خواهد کرد.

- استفاده از رویکرد مشترک مدیریت یکپارچه منابع آب در حاکمیت آبی فرامرزی در صورتی امکان پذیر است که کشورهای ساحلی(حوضه آبریز کورا- ارس) تمایل سیاسی برای پیشرفت و اجرای برنامه ریزی مشترک منابع آب های فرامرزی همکاری داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عراقچی، عباس (1393). دیپلماسی آبی، از تعارض تا همکاری. فصلنامه تحقیقات سیاست جهانی، 3 (4)، صص. 91-119.
بانی‌حبیب، محمد ابراهیم و دولت‌آبادی، نرگس‌خاتون (1396). ظرفیت سازی برای دیپلماسی آب و محیط‌زیست برای حل معضل گرد و غبار. فصلنامه علوم اجتماعی، 26 (77)، صص. 285-245.  
پاپلی‌یزدی، محمدحسین و وثوقی، فاطمه (1391). نگاهی به دیپلماسی آب ایران (هیدروپلیتیک). مشهد: انتشارات پاپلی.
فخاری، غلامرضا (1371). تفاوت دولت‌های ایران و افغانستان در مورد رودخانه هیرمند تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
کاویانی‌راد، مراد؛ ساسان‌پور، فرزانه و نصرتی، حمیدرضا (1398). تحلیل مفهوم امنیت آب از منظر جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک. فصلنامه ژئوپلیتیک، 15 (1)، صص. 23-59.
میچل، ملانی (2016). نظریه پیچیدگی. ترجمه رضا امیر رحیمی، فرهنگ نشر نو: تهران.
Aquastat. (2009). Kura Araks Basin, pp. 1-6, Available at: http://www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/kura-araks/kura.araks-CP_eng.pdf, (Accessed on: 25/6/2018).
Campana, M. E. (2008). Science for Peace: Monitoring Water
Quality and Quantity in the Kura-Araks Basin of the South Caucasus, in: J. E.
Moerlins, M. K. Khankhasayev, S. F. Leitman and E. J. Makhmudov (eds),
Transboundary Water Resources: a Foundation for Regional Stability in
Central Asia, NATO Science for Peace and Security Series C: Environmental
Security, Netherlands: Springer, Dordrecht
Cascao, A. E., Zeitoun, M. (2010). Power, Hegemony and Critical Hydropolitic. http://www.hydropolitikakademi.org.
Choudhury, E., Islam. S. (2015). Nature of Transboundary Water Conflicts:
Issues of Complexity and the Enabling Conditions for Negotiated
Cooperation. Journal of Contemporary Water Research and
Education
, Vol. 155, No. 1, pp. 43-52.
Chun Tie, Y., Birks, M., and Francis, K. (2018). Playing the game: A grounded theory of the integration of international nurses. Collegian, 26 (4), August 2019, pp. 470-476. doi: 10.1016/j.colegn.2018.12.006
Corbin, J., Strauss, A. (1990). Grounded theory research: procedures, canons, and evaluative criteria. Qual. Sociol. 13, pp. 3–21. https://doi.org/10.1007/BF00988593
Depaoli, G., Strosser, P. (2012). Strengthening the Economic and Financial
Dimension of Integrated Water Resources Management in Azerbaijan, Georgia
and Armenia Case Study on the Kura River Basin, Project Report at EUWI,
ENV/EPOC/EAP (2012) 10, Available at: https://umweltbundesamt.de/sites/ default/files/analytical_report_oecd_kura.pdf, (Accessed on: 12/2/2018).
Falkenmark, M., Molden, D. (2008). Wake up to the realities of river basin closure. Int. J. Water Resour, Dev. 24, pp. 201–215.
Glaser, B. (1978). Theoretical Sensitivity: Advances in the Methodology of Grounded Theory. Mill Valley, California: The Sociology Press.
Glaser, S., Strutzel, A. (1968). The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Nurs Res.
Hefny, M. A. (2011). Water Diplomacy: a Tool for Enhancing Water Peace
and Sustainability in the Arab Region, Available at: http://unesco.org/
new/fileadmin/MULTIMEDIA/FIELD/Cairo/Water%20Diplomacy%20in%20A
ction%20Strategy%20Doc%203%20Rev%202%20Final%20and%20Action%20
Plan[1].pdf, (Accessed on: 2/1/2018).
Ioan, S. (2013). Green Diplomacy–The Chance to Mitigate the Effects of the Economic Crisis in the Context of Sustainable Development. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 81, pp. 224-228.
Khalid, I., Begum, I. (2013). Hydro Politics in Pakistan: Perceptions and Misperceptions. A Research Journal of South Asian Studies, 28 (1), pp. 7-23.
Mirumachi, N., Allan, J. A. (2007). Revisiting transboundary water governance: power,
Mitchell, B. (1990). Integrated water management: international experiences and perspectives. FAO, Rome.
Mitchell, S., Zawahri, N (2015). The effectiveness of treaty design in addressing water
Muller, M., Chikozho, C., Hollingworth, B (2015). Water and Regional Integration. The
Muthanna, KA (2011). Military Diplomacy, Journal of Defense Studies, Vol 5. No 1. January
OECD (2012). Environmental Outlook to 2050. Organization for Economic Cooperation and Development, Paris. PricewaterhouseCoopers LLP, London.
Pandit, Naresh. (1996). The Creation of Theory: A Recent Application of the Grounded Theory Method, The Qualitative Report, V.2, No.4 [Online] <http://www.nova.edu/ssss/QR/ QR2-4/pandit.html>.
Schmeier, S. (2010). Governing International Courses: Perspective from different Disciplines, Herties School of Governance. Working Papers. No. 53, pp. 1-34. Berlin.
Schmeier, S. (2018). what is water diplomacy and why should you care? Global water forum. http://www.globalwaterforum.org/2018/08/31/what is water diplomacy and why should you care.
Silverman, D. (2011). Interpreting qualitative data: A guide to the principles of qualitative research (4th ed.). Los Angeles, CA
Smakhtin, V. (2008). Basin closure and environmental flow requirements. Int. J. WaterResour. Dev. 24 pp. 227–233.
Susskind, L., Islam, S. (2012). Water Diplomacy: Creating Value and
Building Trust in Transboundary Water Negotiations, Science and Diplomacy,
1 (3), pp. 1-7
Turton, A., Henwood, R. (2002). Hydropolitics in the Developing World: A Southern African Perspective. First published, University of pertoria.
TWAP. (2016). The Global Transboundary River Basins, Available at: http://twap-rivers.org/ (Accessed on: 10/1/2018).
Un- water. (2018). progress on transboundary water cooperation. Published by united nations and unecco.at:hhttp://www.unece.org
UNDP/GEF. (2007). Kura-Aras River Basin Transboundary Diagnostic
Analysis, Available at: http://ais.unwater.org/ais/aiscm/getprojectdoc.php?
docid=771 (Accessed on: 2/1/2018).
UNDP/GEF. (2011). Reducing Transboundary Degradation of the Kura-Aras
River Basin, Available at: https://erc.undp.org/evaluation/documents/
download/7472, (Accessed on: 23/6/2018).
UN-Water. (2016). Water and Sanitation Interlinkages across the 2030 Agenda for Sustainable Development.http://www.unwater.org.
Vener, B. B. (2007). The Kura-Araks Basin: Obstacles and Common
Objectives for an Integrated Water Resources Management Model among
Armenia, Azerbaijan, and Georgia, A Professional Project Report Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Water Resources Policy/Management Concentration. Availableat:http://digitalrepository. unm.edu/wr_sp/61, (Accessed on: 20/1/2018).
Volkan, A., Yilmazer, S. (2018). A grounded theory approach to investigate the perceived soundscape of open-plan offices. Applied Acoustics, 131, pp. 28–37. doi: 10.1016/j.apacoust.2017.09.018.
Wada, Y., Flörke, M., Hanasaki, N., Eisner, S.  (2016). Modeling global water use for the 21st century: the water futures and solutions (WFaS) initiative and its approaches. Geosci. Model Dev. 8(8), pp.6417-6521.
Waterbury, J. (1979). Hydropolitics of the Nile valley. Syracuse University Press.
water-conflict-experts. (2014). [Accessed 18 July 2014Waters in Africa. International Bank for Reconstruction and Development/The WorldBank, Washington, DC. Waters’, Adelphi Research gemeinnützige GmbH and German Federal Foreign Office.
Faculty Evaluation of Undergraduate Nursing Simulation: A Grounded Theory Model. Clinical Simulation in Nursing, 13(12), pp. 616–623. doi: 10.1016/j.ecns.2017.08.005
Winter, G. (2000). A comparative discussion of the nation lf validity in qualitative and quantitative research. The qualitative Report, 4(3&4).
Zeitoun, M., Warner, J (2006). Hydro-hegemony - a framework for analysis of transboundary water conflicts. Water Policy, 8(5), pp. 435–460.