سنجش مزیت نسبی فعالیت‌های اقتصادی در استان‌گیلان: رهیافت مدل اقتصاد پایه و مدل تغییر سهم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی -مطالعه موردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد شهری، گروه توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 استاد گروه علوم اقتصادی، گروه توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

در مبحث اقتصاد منطقه ­ای، با توجه به محدودیت منابع موجود، شناخت ویژگی­ ها و مزیت های اقتصادی هر منطقه، امکان برنامه‌ریزی بهتر را در جهت تحقق اهداف توسعه فراهم می نماید. از این ­رو، هدف مطالعة حاضر تحلیل وضعیت مزیت نسبی بخش‌های مختلف اقتصادی استان­ گیلان در سال­های 1393، 1395 و 1397، تحلیل مزیت رقابتی بخش ­­ها و تعیین وضعیت ارزش افزودة بخش ­ها در استان گیلان نسبت به کشور طی سال­ های 1397-1393 است. برای این منظور از مدل اقتصاد پایه و شاخص ضریب مکانی و مدل تغییر سهم استفاده می­ شود. نتایج مطالعه نشان می­دهد که استان گیلان در سال­ های 1395 و 1397 در بخش کشاورزی دارای مزیت نسبی بوده و در حوزة فعالیت برنده اقتصادی قرار داشته و دارای مزیت بالقوه برای رشد اقتصادی است. بخش ­های مربوط به کشاورزی، ساختمان، عمده ­فروشی، خرده­ فروشی، تعمیر وسایل نقلیه و کالاها، فعالیت­ های خدماتی مربوط به تأمین جا و غذا، فعالیت­ های اداری و خدمات پشتیبانی، ادارة امور عمومی و خدمات شهری و آموزش دارای مزیت رقابتی بوده و روند رو به اعتلا را در سال ­های مورد مطالعه طی کرده ­اند. نتایج مدل تغییر سهم نشان می­دهد که در بخش مربوط به کشاورزی و فعالیت ­های خدماتی مربوط به فعالیت­ های مالی و بیمه استان گیلان نسبت به کشور عملکرد بهتری داشته اما در بخش مربوط به فعالیت­ های حرفه ­ای و علمی کشور نسبت به استان گیلان عملکرد بهتری را طی کرده است.

تازه های تحقیق

- استان گیلان در فعالیت‌های اقتصادی مربوط به کشاورزی و فعالیت‌های مالی و بیمه نسبت به کشور، عملکرد بهتری دارد.

- استان گیلان در بخش مربوط به کشاورزی، دارای مزیت نسبی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقامحمدی، سیده‌نرگس؛ حاجی، غلامعلی و غفاری، هادی (1399). سنجش مزیت نسبی فعالیت­های اقتصادی در استان­های کشور براساس رهیافت ضریب مکانی. فصلنامه علمی برنامه­ریزی منطقه­ای، 10 (40)، صص. 35-52.
اکبری، نعمت­اله؛ اسماعیل­پور، یاسر و سرخوش­سرا، علی (1391). تحلیل وضعیت اشتغال بخش­های عمده اقتصادی شهرستان­های استان کرمانشاه طی دوره 1385-1375. فصلنامه آمایش محیط، 6 (20)، صص. 81-105.
جهانگرد، اسفندیار و کشت­ورز، ویدا (1391). شناسایی بخش­های کلیدی اقتصاد ایران: رویکرد نوین نظریه شبکه. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، 25 و 26 ، صص. 97-119.
جهانگرد، اسفندیار و ناصری‌بروچنی، علیرضا (1396). شناسایی بخش­های کلیدی اقتصاد ایران با استفاده از خوشه­بندی فازی. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، 22 (72)، صص. 41-78.
جهانگرد، اسفندیار و حسینی، نیلوفر‌ السادات (1391). شناسایی بخش­های کلیدی اقتصاد ایران بر مبنای تحلیل تصادفی داده-ستانده (SIO). فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 2 (11)، صص. 47-23.
دائی، بابک و افشون، حبیب­اله (1397). تحلیل ساختاری اشتغال بخش­های مختلف اقتصادی استان فارس طی سال­های 1396-1392 و پیش­بینی آن تا سال 1400 (سال­های دولت­های یازدهم و دوازدهم): رهیافت اقتصاد پایه و تغییر مکان-سهم. مجله اقتصادی، شماره­های 9 و 10، صص. 71-96.
رنجبر فلاح، محمدرضا و رنجبر پیغان، مهدی (1390). شناسایی مزیت­های نسبی استان قزوین در بخش صنعت با استفاده از شاخص LQ. ماهنامه کار و جامعه، 10 (141) ، صص. 55-66.
زنگی­آبادی، علی و آهنگری، شورش (1391). بررسی اشتغال بخش­های اقتصادی با استفاده از مدل تغییر سهم و ضریب مکانی (LQ) (مطالعه موردی: مراکز شهرستان­های استان آذربایجان غربی). نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، 1 (2)، صص. 7-22.
زیاری، کرامت­اله (1381). برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری. یزد: انتشارات دانشگاه یزد، چاپ سوم.
سبحانی، حسن و درویشی، باقر (1384). بررسی مزیت­های نسبی و تحلیل ساختاری اشتغال در استان ایلام. مجله تحقیقات اقتصادی، 40 (70) ، صص. 159-187.
سپهردوست، حمید و باروتی، مهسا (1395). بررسی مساله اشتغل و راهرد توسعه پایدار با روش تحلیل تغییر سهم. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 9 (1)، صص. 105-117.
سرور، هوشنگ؛ سرور، رحیم و سربازگلی، سولماز (1396). تحلیل وضعیت اشتغال بخش­های عمده اقتصادی در شهرستان­های استان اردبیل. فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، 7 (28)، صص. 81-94.
صادقی‌شاهدانی، مهدی و غفاری­فرد، محمد (1388). بررسی مزیت­های نسبی و تحلیل ساختاری تولید ناخالص داخلی در استان­های کشور. فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، 17 (50)، صص. 115-136.
عابدین‌درکوش، سعید (1372). بررسی اقتصاد شهری. انتشارات دانشگاه مرکزی.
عرب‌مازار، عباس و خادمیان، سمانه (1392). اولویت سرمایه­گذاری در زیر بخش­های کشاورزی ایران. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 21 (82)، صص. 27-43.
غفاری­فرد، محمد و خوش­سیما، رضا (1395). شناسایی بخش­های اقتصادی محرک ایجاد اشتغال در استان­های مختلف ایران و چشم­انداز آن (رهیافت انتقال-سهم). فصلنامه سیاست­های مالی و اقتصادی، 4 (14)، صص. 7-32.
فرهودی، رحمت‌اله و محمدی، اکبر (1385). تحلیل و پیش­بینی وضعیت اشتغال در شهر سنندج با استفاده از تغییر سهم ضریب مکانی و ضریب جینی. پژوهش­های جغرافیایی، 38 (55)، صص. 189-202.
فرجی‌سبکبار، حسنعلی؛ هاجری، بهرام؛ ترابی، ذبیح­اله و بهره­مند، سلیمان (1395). تحلیل فضایی الگوی اشتغال زنان روستایی و شهری ایران در بخش­های عمده فعالیت با استفاده از ضریب FLQ. فصلنامه روستا و توسعه، 19 (3)، صص. 139-159.
لایقی، الهه؛ قاسمی، پروانه و بابابی، نرگس (1391). بررسی مزیت نسبی تولید و اشتغال بخش کشاورزی استان­های کشور. دو ماهنامه بررسی مسائل و سیاست­های اقتصادی، 12 (11 و 12)، صص. 83-110.
Alhowaish, A. K., Alsharikh, M. A., Alasmail, M. A., and Alghamdi, Z. A. (2015). Location quotient technique and economy analysis of regions: Tabuk Province of Saudi Arabia as a case study. International Journal of Science and Research (IJSR), 4(12), pp.1756-1761.‏
Florence, P. S., Fritz, W. G., and Gilles, R. C. (1943). Measures of industrial distribution. Industrial Location and National Resources. Washington, DC: U. S. National Resources Planning Board.‏
Glasson, J. (1978). An introduction to regional planning: concepts, theory and practice. Hutchinson.‏
Guimarães, P., Figueiredo, O., and Woodward, D. (2009). Dartboard tests for the location quotient. Regional Science and Urban Economics, 39(3), pp. 360-364.‏
Hoen, A. R., Oosterhaven, J. (2006). On the measurement of comparative advantage. The Annals of Regional Science, 40(3), pp. 677-691.‏
Islam, F. B., Mubassirah, F. A., Siddiq, F., Hossain, D., Sharmin, N., and Haque, A. (2016). Economic growth analysis of six divisions of Bangladesh using location quotient and shift-share method. J Bangladesh Inst Plann, 2075, 9363.‏
Jumiyanti, K. R. (2018). Analisis Location Quotient dalam Penentuan Sektor Basis dan Non Basis di Kabupaten Gorontao. Gorontalo Development Review, 1(1), pp. 29-43.
Kaldor, N. (1970). The case for regional policies. Scottish journal of political economy, 17(3), pp. 337-348.‏
Lee, J. (1995). Comparative advantage in manufacturing as a determinant of industrialization: the Korean case. World development, 23(7), pp.1195-1214.‏
Mo, S. W., Lee, K. B., Lee, Y. J., and Park, H. G. (2020). Analysis of import changes through shift-share location quotient and BCG techniques: Gwangyang Port in Asia, The Asian Journal of Shipping and Logistics, 36, PP. 145-156.
Myrdal, G., Sitohang, P. (1957). Economic theory and under-developed regions.‏
Niyimbanira, F. (2018). Comparative advantage and competitiveness of main industries in the north-eastern region of South Africa: application of location quotient and shift-share techniques. International journal of economics and finance studies, 10(1), pp. 96-114.
Niyimbanira, F., Eggink, M. E. and Niyimbanira, R. N. (2020). The Identification of the Key Sub-Industries among Coastal Metropolitan Cities of South Africa: An Application of the Location Quotient Technique. International Journal of Economics and Finance Studies, 12 (1), pp. 50-70.
Padilla-Perez, R., Villarreal, F. G. (2017). Structural change and productivity growth in Mexico, 1990–2014. Structural change and economic dynamics, 41, pp. 53-63.‏
Richardson, H. W. (1973). Regional growth theory. Macmillan.‏
Shi, C., Zhang, J., Yang, Y., and Zhou, Z. (2007). Shift-share analysis on international tourism competitiveness (A case of Jiangsu Province). Chinese Geographical Science, 17(2), pp. 173-178.‏
Tiebout, C. h. (1956). Export and Regional Growth, Journal of Political Economy, 64, pp. 250-260.