برنامه‌ریزی کاربری اراضی ساحلی غرب مازندران با تأکید بر رویکرد توسعه پایدار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی- مستخرج از رساله

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

ساحل از ویژگی­های منحصر به فرد زیادی برخوردار است. مهم­ترین و بارزترین این ویژگی­ها، تعاملات پویای زمین و دریا است. این امر باعث تجمع بیش از حد در قسمت­هایی از نواحی ساحلی و تخریب این مناطق ارزشمند، بی­نظمی در ساخت‌و سازها و همچنین نبود مدیریت و ضوابط و مقررات روشن در نحوة استفاده از زمین، موجب استفاده نادرست و بیش از ظرفیت ساحل به‌ویژه در سواحل غرب مازندران شده است. از اینرو انتخاب رویکردی نظام‌مند برای برنامه­ریزی ساحل نیاز است که بتوان با تعیین نوع استفاده مناسب ساحلی گام مهمی در پایدار‌سازی منابع ساحلی برداشته شود. در این پژوهش از فرایند شبکه تحلیلی (ANP) و منطق فازی، برای تعیین نقشه مناسب محیطی استفاده شد که با تعیین مؤلفه­های اصلی نوع استفاده از زمین، به منطقه‌بندی  و تعیین کاربری دهستان­های ­ساحلی پرداخته و در آخر با طرح ضوابط و مقرارت راهبردی و مجموعه رهنمون و توصیه­هایی برای نواحی ساحلی تنکابن سعی در ایجاد کاربری پایدار ساحلی شد. این تحقیق نشان می­دهد که بین الگوی کنونی کاربری اراضی و تخریب منابع به‌دلیل نبود ضوابط و مقررات روشن، رابطة مستقیم و متقابل وجود دارد که با برنامه­ریزی کاربری اراضی ساحلی با رویکرد توسعة پایدار، ماهیت و کیفیت توسعة نوار ساحلی غرب مازندران به‌ویژه شهرستان تنکابن در مسیری پایدار، مردم‌محور و مبتنی بر آسایش، رفاه و پایداری محیطی قرار خواهد گرفت.

تازه های تحقیق

- برای یافتن تناسب اراضی بهینه با رویکرد توسعة پایدار در نواحی ساحلی از مدل ANP با یکپارچه­سازی معیارهای محیطی، اقتصادی و اجتماعی می­توان استفاده کرد.

- با تعریف مجدد ساز­وکار تعیین کاربری با تاکید بر توسعة پایدار می­توان باعث پایداری توسعه در اراضی نوار ساحلی شد و این موضوع هدف گسترش تعادل در توزیع جمعیت و فعالیت در مناطق مستعد را دنبال می­نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


رازجویان، مهدی؛ متولی، صدرالدین و جانبازقبادی، غلامرضا (1399)، ساماندهی کاربری­های اراضی ساحلی به منظور توسعه گردشگری شهری (مطالعة موردی: شهر سرخ­رود)، نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 57، صص. 125-145.
زبردست، اسفندیار (1389). کاربرد تحلیل شبکه‌ای (ANP) در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، نشریة هنرهای زیبا، شماره 41، صص. 79-90
زاهدی، شمس‌السادات (1384). بسط مفهوم توسعة پایدار. انتشارات مرکز ترویج و توسعه کشاورزی.
شجاعی‌باغینی، داریوش و صفوی، بیژن (1399). پیش‌بینی شاخص­های توسعة پایدار شهر تهران در افق 1404 در چارچوب یک الگوی سیستم دینامیک. نشریة معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره 31، صص. 253-270.
مهندسین مشاور مآب (1385). مطالعات مدیریت یکپارچة نوار ساحلی. سازمان بنادر و کشتیرانی، جلد 1 تا 13.
مهندسین مشاور مازند طرح (1387). مطالعات آمایش سرزمین استان مازندران. استانداری مازندران، جلد 1 تا 51.  
مهندسین مشاور مازند طرح (1381). مطالعات ناحیه‌ای تنکابن و رامسر. سازمان مسکن و شهرسازی مازندران، جلد 1 تا 6.
Alipbeki, O., Alipbekova, C., Sterenharz, A., Toleubekova, Z., Makenova, S., Aliyev, M., and Mineyev, N. (2020). Analysis of Land-Use Change in Shortandy District in Terms of Sustainable Development. Land9 (5), 147.
Braxton, C. D. (2004). Regional planning in the US coastal zone: a comparative analysis of 15 special area plans. Ocean & Coastal Management, 47 (2004), pp. 79–94
Cetin, M. (2016). Sustainability of urban coastal area management: a case study on Cide. Journal of Sustainable Forestry35 (7), pp. 527-541.
Dada, O. A., Agbaje, A. O., Adesina, R. B., and Asiwaju-Bello, Y. A. (2019). Effect of coastal land use change on coastline dynamics along the Nigerian Transgressive Mahin mud coast. Ocean & Coastal Management168, pp. 251-264.
Garicie., melon (2008). Land Use Tourism Models in Spanish Coastal Areas. A Case Study of the Valencia Region. Journal of Coastal Research, SI 49, pp. 83-88. Coastal Erosion Spain ISSN 0749-0208
Jharkharia., Shankar (2007). Modelling Coastal and Land Use Evolution Patterns through Neural Network and Cellular Automata Integration. Journal of Coastal Research SI 50, pp. 827-831.
Karrasch, L., Klenke, T., and Woltjer, J. (2014). Linking the ecosystem services approach to social preferences and needs in integrated coastal land use management–A planning approach. Land Use Policy38, pp. 522-532.
Lichter, M., Vafeidis, A.T., Nicholls, R. J., and Kaiser, G. (2011). Exploring data-related uncertainties in analyses of land area and population in the "Low-Elevation coastal zone" (LECZ). J. Coast. Res, 27 (4), pp. 757–768.
Najafinasab, F., Karbassi, A. R., and Ghoddousi, J. (2015). Fuzzy analytic network process approach to evaluate land and sea criteria for land use planning in coastal areas. Ocean & Coastal Management, 116, pp. 368-381.
Navabakhsh, M., Bazrafshan, M. (2014). Paper: The Investigation of Sustainable Urban Development’s Assessment in Shiraz in Recent 10 Years. jounal of iranaian social development studies(JISDS), 6 (23), pp. 49 - 69. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=418812
Nguyen, T. P., Parnell, K. E. (2019). Coastal land use planning in Ben Tre, Vietnam: constraints and recommendations. Heliyon5(4), e01487.
Olaniyi, A. O., Abdullah, A. M., Ramli, M. F., and Alias, M. S. (2012). Assessment of drivers of coastal land use change in Malaysia. Ocean & coastal management67, pp. 113-123.
Rojas, C., Munizaga, J., Rojas, O., Martínez, C., and Pino, J. (2019). Urban development versus wetland loss in a coastal Latin American city: Lessons for sustainable land use planning. Land use policy, 80, pp. 47-56.
Sousa, C. A., Cunha, M. E., and Ribeiro, L. (2020). Tracking 130 years of coastal wetland reclamation in Ria Formosa, Portugal: Opportunities for conservation and aquaculture. Land Use Policy, 94, 104544.
Thorne, K., MacDonald, G., Guntenspergen, G., Ambrose, R., Buffington, K., Dugger, B., Freeman, C., Janousek, C., Brown, L., Rosencranz, J., Holmquist, J., Smol, J., Hargan, K., and Takekawa, J. (2018), U.S. Pacific coastal wetland resilience and vulnerability to sea-level rise. Sci, pp. 1–11
Zheng, H. W., Shen, G. Q., Wang, H., Hong, J. K. (2015). Simulating land use change in urban renewal areas: A case study in Hong Kong. Habitat Int. 46, pp. 23–34.