سناریونگاری خدمات بهداشتی درمانی در منطقه سواحل مکران با روش تحلیل مورفولوژی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی- مستخرج از رساله

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مدیریت کسب‌ و کار، گروه مدیریت صنعتی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

2 دانشیار گروه مدیریت صنعتی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

3 استادیار مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی در ارتقاء سلامت، پژوهشکده سلامت هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.

چکیده

در عرصة برنامه‌ریزی به‌ویژه برنامه‌ریزی توسعه خدمات بهداشتی و درمانی، تصمیم‌گیران به رهیافت‌های جدید برای پاسخگویی به تغییرات و روش‌های پیش‌بینی تغییرات آینده نیاز دارند تا آمادگی بیشتری برای آینده داشته باشند. در این تحقیق برای جمع‌آوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی استفاده می‌گردد که بدین منظور از بررسی اسناد و پیشینه‌ها و انجام مصاحبه‌ها استفاده شده است. جامعه پژوهش این تحقیق، خبرگان بخش سلامت در حوزه مکران هستند که با روش هدفمند انتخاب شده‌اند. برای تحلیل داده‌های کیفی از تحلیل تم و برای تدوین سناریوها، از روش تحلیل مورفولوژیک و نرم‌افزار مورفول، تکنیک چرتکه راینر و سنجش مطلوبیت فرض‌ها استفاده شده است. پس از شناسایی و بررسی عوامل اثرگذار، 9 عامل به‌عنوان مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر توسعۀ خدمات بهداشتی درمانی در منطقۀ مکران شناسایی گردید و داده‌ها برای تحلیل در نرم‌افزار مورفول قرار گرفت. 4988 سناریو به عنوان سناریوهای مقدم یا مرجح نرم‌افزار شناسایی گردیدند و ده سناریو برتر که احتمال معناداری آن‌ها در سطح بالاتری می‌باشد از این بین استخراج شدند. پژوهش حاضر سناریوهای پیش‌روی توسعه خدمات بهداشتی درمانی در منطقه سواحل مکران در افق 1415 را شناسایی نموده است.

کلیدواژه‌ها


آل‌احمد، مهرداد و مظفری، زانا (1399). الگوی توسعه اقتصادی سواحل مکران با در نظر گرفتن ملاحظات اجتماعی و امنیتی، فصلنامه اقتصاد دفاع، 5(16)، صص. 81-113.
احرارودی، محی‌الدین؛ موسوی حرمی، سیدرضا، لک، راضیه؛ معتمد، احمد و محبوبی، اسداله (1390). بررسی زیست محیطی- رسوب شناسی مناطق ساحلی دریای مکران ایران (جنوب استان سیستان بلوچستان). فصلنامه زمین شناسی کاربردی. 7(4)، صص. 289-298.
تولایی، روح‌اله (1393). آینده پژوهی، روندهای خدمات فضای مجازی ایران در فرایند تکنولوژیک جهانی شدن با روش دلفی، مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی(مطالعات راهبردی جهانی شدن)، 5(14، پیاپی17)، صص. 92-123.
دفتر مطالعات بنیادین حکومتی (1392). روش‌های آینده‌پژوهی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
زالی، نادر و زمانی‌پور، مسعود (1395). ارائه و پیاده‌سازی یک مدل جدید برای سناریوسازی در برنامه‌ریزی منطقه‌ای مورد شناسی: استان مازندران، جغرافیا و آمایش شهری-منطقه‌ای، 6(18)، صص. 1-24.
صدیقی، محمدصادق؛ برومندکاخکی، احمد؛ اصغری، سعید و توفیقی، شهرام (1400). مطالعه مروری از کاربردها و روش‌های آینده‌نگاری در سیاست‌گذاری سلامت: تجارب بین المللی و اقتضائات ملی، نشریه رهیافت، 31(81)، صص. 109-133.
ضرابی، اصغر و شیخ بیگلو، رعنا (1390). سطح بندی شاخص‌های توسعه سلامت استان‌های ایران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 11(42)، صص. 108-128.
طباطبایی، شیما (1394). نامه به سردبیر: ضرورت آینده‌پژوهی در نظام آموزش پزشکی و سلامت کشور، گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 12(2)، صص. 432-435.
طرح ویژه توسعه و عمران مکران، تعین محدوده، برآورد جمعیت قابل استقرار منطقه و پهنه‌بندی کاربری اراضی در سواحل مکران- بر اساس مصوبات جلسه ستاد توسعه سواحل مکران (1395). مهندسین مشاور مآب.
محمدی ‌ده‌چشمه، مصطفی و شنبه‌پور، فرشته (1395). تحلیل تطبیقی شاخص‌های سلامت در استان خوزستان، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 27(4، پیاپی 64)، صص. 57-73.
مشفق، زهرا (۱۳۹8). مهندسی توسعه سواحل مکران از بندر جاسک تا بندر چابهار، مجله امنیت بین الملل، 2(9)، ص 74.
مصدق‌راد، علی‌محمد (1398). آینده‌پژوهی طرح تحول نظام سلامت ایران: نامه به سردبیر، مجله دانشکده پزشکی، 77(3)، ص 207.
مهرالحسنی، محمدحسین؛ حق‌دوست، علی‌اکبر؛ دهنویه،‌ رضا؛ ابوالحلاج، مسعود و امامی، مژگان (1395). ارائه چارچوب پیشنهادی جهت رصد نظام سلامت، مجله تخصصی اپیدولوژی ایران، 12(5)، صص. 92-96.
همت، مرتضی؛ آیت‌اللهی، هاله؛ ملکی، محمدرضا و ثقفی، فاطمه (1398). مروری بر مطالعات آینده‌پژوهی در حوزه فناوری اطالعات سلامت، مجله انفورماتیک سلامت و زیست‌پزشکی، 6(1)، صص. 68-77.
Ahmadi, K., Yousefinejad, F., Mehrabani, R. and Amini, M. (2019). The approach of futures studies based on scenario planning: A case study of health services in Sanandaj City, Iran. Chronic Diseases Journal, No 4: pp. 279-287.
Aitken, M. and Kleinrock, M. (2016). Global Oncology Trend Report: A Review Of 2015 And Outlook To 2020. Ims Institute For Healthcare Informatics, pp. 2-38.
Austin, J., Bentkover, J. and Chait, L. (Eds.). (2016). Leading Strategic Change In An Era Of Healthcare Transformation. Cham, Switzerland: Springer, pp. 15-46.
Bezold, C. (2005). The Future Of Patient-Centered Care: Scenarios, Visions, And Audacious Goals. Journal Of Alternative & Complementary Medicine, pp. 77-84.
Bierbooms, J. J., Bongers, I. M. and Van Oers, H. A. (2011). A Scenario Analysis Of The Future Residential Requirements For People With Mental Health Problems In Eindhoven. Bmc Medical Informatics And Decision Making, No 1, pp. 1-12.
Blass, E., Thornton, M. and Rawlings, B. (2011). Future Scenarios For A Depressed Region Of England: The Role Of Education In Creating Alternative Futures. Foresight, No 6, pp. 3-17.
Borras, J.M., Lievens, Y., Barton, M., Corral, J., Ferlay, J., Bray, F. and Grau, C. (2016). How Many New Cancer Patients In Europe Will Require Radiotherapy By 2025? An Estro-Hero Analysis. Radiotherapy And Oncology, No 1, pp. 5-11.
Bradfield, R., Wright, G., Buit, G., Cairns, G. and Van Der Heijden, K. (2005). The Origins And Evolution Of Scenario Techniques In Long Range Business Planning. Futures, No 8, pp. 795-812.
Braun, V. and Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis In Psychology. Qualitative Research In Psychology, No 2: pp 77-101.
Coates, J. F. P. and Godet, M. (1994). From Anticipation To Action: A Handbook Of Strategic Prospective. Unesco Publishing, pp. 6-28.
Deloitte. (2021). 2021 global healthcare outlook. Accelerating industry change, pp. 3-42.
Dortland, M. V. R., Voordijk, H. and Dewulf, G. (2014). Making Sense Of Future Uncertainties Using Real Options And Scenario Planning. Futures, pp. 15-31.
Fu, B., Wang, S., Zhang, J., Hou, Z. and Li, J. (2019). Unravelling The Complexity In Achieving The 17 Sustainable-Development Goals. National Science Review, No 3, pp. 386-388.
Gaspars-Wieloch, H. (2019). Role of scenario planning and probabilities in economic decision problems—Literature review and new conclusions. Contemporary Issues in Business, Management and Economics Engineering. pp. 111-121.
Godet, M. (1986). Introduction To La Prospective: Seven Key Ideas And One Scenario Method. Futures, No 2, pp.134-157.
Godet, M and Durance, P. (2011). Strategic Foresight For Corporate And Regional Development,  pp 1-180.
Godet, M., Durance, P. and Gerber, A. (2008). Strategic Foresight La Prospective. Cahiers Du Lipsor, Paris,  pp. 19-33.
Gregório, J., Cavaco, A. and Lapão, L. V. (2014). A Scenario-Planning Approach To Human Resources For Health: The Case Of Community Pharmacists In Portugal. Human Resources For Health, No 1, pp. 1-13.
Kannampallil, T. G., Schauer, G. F., Cohen, T. and Patel, V. L. (2011). Considering Complexity In Healthcare Systems. Journal Of Biomedical Informatics, No 6, pp. 943-947.
Kouri, P., Hopia, H. and Hakala, A. (2020). Predicting the Future of Healthcare and eHealth with the Futures Wheel Method. Journal of the International Society for Telemedicine and eHealth, No 8, pp. 1-22.
KPMG. (2018). Healthcare reimagined; Innovation trends, predictions and actions for healthcare leaders, pp. 4-44.
Mills, A. and Bishop, P. (2000). Applied Futurism: An Introduction for Actuaries, pp. 4-5.
Pereno, A. and Eriksson, D. (2020). A multi-stakeholder perspective on sustainable healthcare: From 2030 onwards. Futures, No 122, pp. 102605.
Pesut, D. J. (1998). Scenarios: Stories About The Future. Nursing Outlook, No 46, pp. 55.
Pillkahn, U. (2008). Trends Und Szenarien Als Werkzeuge Zur Strategieentwicklung: Der Weg In Die Unternehmerische Zukunft. John Wiley & Sons, pp 1-460.
Plsek, P. E. and Wilson, T. (2001). Complexity, Leadership, And Management In Healthcare Organisations. Bmj, No 7315, pp. 746-749.
Pouragha, B., Baghian, N. and Najafi, M. (2018). Futures Study in Health: A Review Study. Evidence Based Health Policy, Management and Economics, No 4, pp. 290-296.
Randall, R. M. and Fahey, L. (1998). Learning From The Future: Competitive Foresight Scenarios. John Wiley & Sons, pp 3-9.
Rowland, N. J. and Spaniol, M. J. (2017). Social foundation of scenario planning. Technological forecasting and social change, pp. 6-15.
Schnaars, S. P. (1987). How To Develop And Use Scenarios. Long Range Planning, No 1, pp. 105-114.
Schoemaker, P. J. (2019). Attention and foresight in organizations. Futures & Foresight Science, No 1, pp. 5.
Schreuder, R. F. (1995). Health Scenarios And Policy Making: Lessons From The Netherlands. Futures, No 9-10, pp. 953-958.
Slaughter, R. A. (2002). Futures Studies As A Civilizational Catalyst. Futures, No 3-4, pp. 349-363.
Spaniol, M. J. and Rowland, N. J. (2019). Defining scenario. Futures & Foresight Science, No 1, pp. 3.
Tavana, M., Ghasrikhouzani, M. and Abtahi, A. R. (2021). A technology development framework for scenario planning and futures studies using causal modeling. Technology Analysis & Strategic Management, pp. 1-17.
Venable, J. M., Ma, Q. L., Ginter, P. M. and Duncan, W. J. (1993). The Use Of Scenario Analysis In Local Public Health Departments: Alternative Futures For Strategic Planning. Public Health Reports, No 6. Pp. 701-710.
Vollmar, H. C., Goluchowicz, K., Beckert, B., Dönitz, E., Bartholomeyczik, S., Ostermann, T., ... and Buscher, I. (2014). Health Care For People With Dementia In 2030–Results Of A Multidisciplinary Scenario Process. Health Policy, No 2-3, pp. 254-262.
Vollmar, H. C., Ostermann, T. and Redaèlli, M. (2015). Using The Scenario Method In The Context Of Health And Health Care–A Scoping Review. Bmc Medical Research Methodology, No 1,  pp. 1-10.