تحلیل مهاجرت و تحرک مکانی به نواحی روستایی استان گیلان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران.

چکیده

شناسایی روند های موجود در جابجایی و تحرک درون سرزمینی جمعیت باعث می شود تا سیاست گذاریهای جمعیتی بر پایه اطلاعات متقن و مبتنی بر واقعیت های موجود باشد.این مقاله با رویکردی جغرافیایی،ابعاد مهاجرت و تحرک مکانی به نواحی روستایی گیلان را باستناد جمع آوری اطلاعات از کل روستاهای استان بررسی و تحلیل نموده است. بر اساس اطلاعات اخذ شده 180467 نفر مهاجر در قالب 61597خانوار احصاء شده است، که 75 درصد بصورت موقت و در قالب مهاجرتهای معکوس و 25 درصد نیز اسکان دائم در قالب مهاجرین بازگشتی هستند.مقصدجریان معکوس مهاجرت روستاهای جلگه ایی و کوچگاه مهاجرین دائم عمدتاً روستاهای کوهستانی استان بوده است. روستاهای شهرستان رشت با 4/37 درصد، لاهیجان با 7.6 درصد ورودسر با 7 درصد بترتیب بیشترین میزان استقرار در روستاها را تجربه کرده اند. استان تهران با 47 درصد واستانهای اصفهان با 8/12 درصد،اردبیل با 9/9 درصد و البرز با 9/5 درصد مهمترین استانهای مهاجرفرست به روستاهای استان محسوب می شوند.یافته های این پژوهش نشان داد که این حرکت جمعیتی تابعی از جریان مدرنیزاسیون،نابسامانیهای زندگی در شهرهای پرجمعیت،مخاطرات اقلیمی و کمبود آب در استانهای مرکزی و جنوبی،رونق گردشگری و گذران اوقات فراغت و بالاخره فراغت از کار و بازنشستگی می باشد.

کلیدواژه‌ها


امانپور، سعید (1397). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر شکل‌گیری مهاجرت بازگشتی (موردشناسی: بخش مرکزی شهرستان دزفول)، جغرافیا و آمایش شهری، شماره29، ص 60-37.
ارشاد، فرهنگ و صدف مینا (1389). مهاجرت، نابرابری و پیامدهای آن، فصلنامه تحلیل اجتماعی، شماره 59، ص 28-1.
برومندزاده، محمدرضا و رضا نوبخت (1393) مروری بر نظریات جدید مطرح شده در حوزه مهاجرت، فصلنامه جمعیت، شماره89 و 90، ص 90-73.
پایدار، ابوذر (1398). محرکهای مهاجرت بازگشتی را در روستاهای پیرامون شهر زاهدان، دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، شماره 15، ص 38-20.
حاج حسینی،حسین (1385). سیری در نظریه‌های مهاجرت، فصلنامه پژوهش، شماره 41، ص 46-35.
حسینی، قربان و همکاران (1397). روند و الگوهای مهاجرت داخلی در استانهای ایران، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، شماره 31، ص 18-1.
حسینی، قربان و سعیدخانی (1398). روند و الگوهای مهاجرت در استان‌های مرزی کشور، فصلنامه مطالعات ملی، سال بیستم، شماره 4، ص 114-93.
رضایی، احمد (1384). تنوع فرهنگی در گیلان، فصلنامه مطالعات ملی، سال ششم، شماره 1، ص 140-123.
زنجانی، حبیب‎الله (1394) مهاجرت، تهران: انتشارات سمت.
سعیدی، عباس (1377). مبانی جغرافیای روستایی، تهران: انتشارات سمت.
شاریه، ژان برنار (1373). شهرها و روستاها، ترجمه شادروان سیروس سهامی، نشر نیکا.
شهبازین، سعیده و دیگران (1396). تغییرات الگوهای سکونتی ایران با تأکید بر مهاجرت داخلی، مطالعات جمعیتی، دوره 3، شماره2، ص 187-153 .
شجاعی، جواد (1392). سیاستهای آمایش سرزمین، فصلنامه جمعیت، شماره 85 و 86، ص 41-21.
صادقی، رسول و محسن شکریانی (1396). تحلیل نوسانات فضایی تأثیر توسعه بر مهاجرت داخلی بین شهرستانی در ایران، فصلنامه توسعه محلی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ص 270-245.
طاهرخانی، مهدی (1381). بازشناسی عوامل مؤثر در مهاجرتهای روستا شهری، فصلنامه مدرس، دوره 6، شماره 2، ص 60-41.
ظاهری، محمد (1390). تحلیلی برتأثیرات متقابل فضایی کلانشهر تبریز و روستاهای خوابگاهی پیرامون با تأکید بر مهاجرت معکوس و عوامل تأثیر گذار برآن، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 102، ص 188-169.
علی بابایی، مجتبی و محمد جمعه‎پور (1395). فرآیند و الگوی مهاجرت معکوس روستایی و عوامل مؤثّر بر آن (مطالعه موردی: دهستان حاجیلو شهرستان کبودرآهنگ)، مجلّة پژوهش و برنامهریزی روستایی، سال 5 ، شماره4، ص 105-91.
عظیمی، ناصر (1381)، مهاجرت از روستا به شهر، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 10، ص 29-1.6
قاسمی، مریم و دیگران (1393). تحلیلی بر علل شکل‌گیری مهاجرت معکوس در نواحی روستایی شهرستان بینالود، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره 16، ص 37-15.
قاسمی اردهایی، علی و رضا نوبخت (1395). علل و تعیین‎کننده‎های جریانهای مهاجرت معکوس در ایران، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال یازدهم، شماره 21، ص 70-41.
قلندریان، ایمان و هاشم داداش‎پور (1396). تحلیل الگوهای فضایی مهاجرت بین شهرستانی در فضای سرزمینی ایران، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه‎ریزی، شماره 62، ص 246-223.
لوکاس، دیوید و پاول میر (1381). درآمدی بر مطالعات جمیتی، ترجمه دکتر حسین محمودیان انتشارات دانشگاه تهران.
منافی آذر، رضا و دیگران (1396). مهاجرت بازگشتی و پیامدهای آن بر سکونتگاههای روستایی مطالعه موردی: بخش باروق شهرستان میاندوآب، فصلنامه برنامه‌ریزی سکونتگاههای انسانی، شماره 38، ص 197-179.
میخک، حسین، فرشته حافظی و طاهره صادقلو (1399). علل و انگیزه‌های مهاجرت بازگشتی در میان مهاجران روستایی را در شهرستان خرم‏آباد، فصلنامه پژوهشهای روستایی، دوره 11، شماره2، ص 285-270.
میرزامصطفی، سیدمهدی و پروانه قاسمی (1392). عوامل مؤثر بر مهاجر تهای استانی با استفاده از مدل جاذبه، فصلنامه سیاس تهای مالی و اقتصادی، شماره3، ص96-71.
Anh. N. (2003). “Internal Migration Policies in ESCAP Region”, Asia–Pacific Population Journal, 18(3): 123- 145.
Barbieri,A.F et al (2010). climate change and population migration in Brazil,s Northest: scenarios for2025-2050,popul Environ,No.31:pp344-370.
Dallmann,I and Millock. K (2013). Climate variability and Internal migration: A Test on Indian interstate migration, CES Working Paper,version1,24 may.
Hui Xu (2010). Return Migration, Occupational Change, and Self-Employment, , China Perspectives [En ligne], 2010.
Kim, W.B. (1988). “Population Redistribution Policy in Korea: A Review Population Policy”, Research and Policy Review, 3: 49-77.
Pacion, m (1985). Rural Geography, Harpper and Row Publishers.
Paul Castle, Sawsan Bastawy (2018). Back to the village? Motivations for leaving and prospects for return Rural-urban migration in Bangladesh and Senegal.
Waldinger, M., (2015). "The effects of climate change on internal and international migration: Implications for developing countries", London: School of Economics and Political Science.
Wiltshire Richard (1979). Research on reverse migration in japan:reverse migration and the concept of “U-Turn”, tohoko university repository.