مطالعۀ تطبیقی شهرهای خطۀ شمالی و کویر مرکزی ایران از منظر ضرب آهنگ‏های تاریخی فضای شهری؛ مورد پژوهی: رشت و کاشان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری برنامه‏ ریزی شهری، دانشگاه هنر تهران، دانشکدۀ معماری و شهرسازی

چکیده

امروزه، تولید فضاهای تهی بر اندیشه و عمل شهرسازی سایه افکنده؛ حال‌آنکه فضای شهری، واجد ویژگی بازنمودی است و در فرآیند تاریخی خود، به امری پیچیده‏ و چندلایه بدل می‏گردد.مطالعۀ تاریخی فضا با توجه به پیچیدگی‏ها و چندگانگی آن، از دغدغه های اصلی در مطالعات شهری است. این پژوهش با بهره گیری از شاکلۀ مفهومی تریالکتیک فضایی و از طریق کاوش تاریخی ضرب آهنگ‏های فضا در دو شهر رشت و کاشان، می کوشد تا با توجه به تأثیر سه مؤلفۀ اقلیم، فرهنگ و قدرت انتظام بخش به تحلیلی تاریخی از فضای شهری دست یابد. روش پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی و تحلیل محتوای آن‏ها با رویکردی تاریخی-تفسیری بوده است. یافته های تطبیقی پژوهش نشان داد که شهر کاشان -به‌مثابه شهری گرم و خشک در بخش مرکزی فلات ایران- از ضرب آهنگ کیهانی یا ضرب آهنگ‏های قمریِ قدرتمندی برخوردار است؛ اما در شهر رشت -شهری معتدل و مرطوب در خطۀ شمال ایران- زمان چرخه‏ای خورشیدی اهمیت بیشتری می ‏یابد. همچنین، نهادهای سیاسی به شکل‏های متفاوتی در رشت و کاشان بالغ شدند. در طول تاریخ، سردمدارانی در کاشان ظهور می‏کنند که برخلاف همتایان خود در رشت که بر بعدهای مدنی، تجاری و سیاسی تأکید دارند؛ بیشتر، به دنبال حفظ روابط خود با شبکه ای مذهبی و متشکل از اعضایی سرشناس ‏در دیگر شهرهای مهم مذهبی اند. روابط اجتماعی تاریخی میان مردم کاشان، بر مبنای قراردادهایی یکدست و مبتنی بر مذهب پایه گذاری شده؛ ولی این روابط در شهر رشت، بیشتر بر اساس پیمان‏های قومی متنوع و در عین حال، متناقضی شکل‌گرفته است.

کلیدواژه‌ها


آبراهامیان، یرواند (1384). ایران بین دو انقلاب. با ترجمه احمد گل محمدی، و محمد ابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی.
آربری، جان آرتور (1336). میراث ایران. با ترجمۀ احمد بیرشک، بهاءالدین پازارگاد، عزیزالله حاتمی، محمد سعیدی، عیسی صدیق، و محمد معین. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
آروین، عباسعلی، و محسن نیازی (1385). خانه‏های تاریخی کاشان؛ ویژگی‏های اقلیم شناختی معماری بومی شهر کاشان. فصلنامۀ کاشان شناخت، شمارۀ 3: 107-83.
آژند، یعقوب (1387). نگارگری ایرانی. تهران: سمت.
اسماعیل پور مطلق، ابوالقاسم (1381). تیر ماه سیزه (جشن تیرگان) و اسطورۀ تیشتر. نامۀ انسان‏شناسی، شمارۀ 24:  100-77.
اصلاح عربانی، ابراهیم (1380). کتاب گیلان، جلد دوم. تهران: گروه پژوهشگران ایران.
افشار، ایرج (1355). مختصر جغرافیای کاشان تألیف: عبدالحسین سپهر. فرهنگ ایران زمین، شمارۀ 22:  458-430.
اولئاریوس، آدام (1363). سفرنامۀ آدام اولئاریوس: بخش ایران. با ترجمۀ احمد بهپور. تهران: سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار.
اولیویه، گیوم آنتوان (1371). سفرنامۀ اولیویه. گردآوری: غلامرضا ورهرام. با ترجمۀ محمدطاهر قاجار. تهران: اطلاعات.
برقعی، محمد باقر (1373). سخنواران نامی معاصر ایران، جلد اول. قم: نشر خرم.
بزرگ زاد، حبیب الله (1350). جشن‏ها و اعیاد ملی و مذهبی در ایران قبل از اسلام. اصفهان: چاپخانۀ داد.
بشرا، محمد، و طاهر طاهری (1387). جشن‏ها و آیین‏های مردم گیلان (به جز آیین‏های نوروزی). رشت: فرهنگ ایلیا.
بلاذری، احمد ابن یحیی (1364). فتوح البلدان. گردآوری: محمد فروزان. با ترجمۀ آذرتاش آذرنوش. تهران: سروش.
بیرشک، ثریا (1374). چگونگی روند توسعه و تکامل شکلگیری شهر کاشان در بستر تاریخ. مجموعه مقالات کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، صص: 379-399.
پاکدامن، ناصر (1385). کاشان در صد سال پیش. فرهنگ مردم، شمارۀ 19 و 20: 25-16.
بحرینی، سید حسین، و آرش آقاکریمی (1395). تدوین ضوابط طراحی شهری بر مبنای شناخت و مقایسه الگوهای رفتاری؛ نمونۀ موردی شهرکرد و بوشهر. محیط‏شناسی، شمارۀ 1: 168-151.
بحرینی، سید حسین، و حسین خسروی (1394). بررسی تطبیقی تأثیر ویژگی‏های خرده اقلیم در الگوی رفتارهای شهری نمونۀ موردی: یزد و فومن. محیط‏شناسی، شمارۀ 2: 482-465.
پرتو، افشین (1384). نقد و بررسی کتاب: بررسی سفرنامۀ شمال نوشتۀ چارلز فرانسیس مکنزی. کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شمارۀ  99 و 100: 77-70.
پرچمی، محب‌الله (1371).  شعر و ادب گیلان. رشد آموزش زبان و ادب فارسی 29 و 30:  67-58.
ترکمنی آذر، پروین (1383). تاریخ سیاسی شیعیان اثنی عشری در ایران (از ورود مسلمانان تا تشکیل حکومت صفویه). تهران: مؤسسۀ شیعی شناسی.
توسلی، محمود (1379). شهر کانون فرهنگ. هنرهای زیبا، شمارۀ 7: 36-34.
جعفری، پرستو (1387). نقاشی ایرانی از دورۀ تیموری تا قاجار. کتاب ماه هنر: 70-60.
جعفریان، رسول (1376). پیشینۀ تشیع در کاشان. کیهان اندیشه، شمارۀ 72: 18-3.
جم، پدارم (1395). آبریزگان و آذرجشن: انقلابین و تقویم دورۀ ساسانی. پژوهش‏های ایران‏شناسی، شمارۀ 1: 54-35.
جوادی یگانه، محمدرضا و سعیده زادقناد (1394). ایرانیان در زمانۀ پادشاهی، جلد هشتم. تهران: وزارت کشور.
چیت سازیان، امیرحسین (1391). رنگ و رنگرزی در فرش کاشان. کاشان شناخت، شمارۀ 1: 135-116.
حائری، محمدرضا، گیتی اعتماد، و فرخ حسامیان (1383). شهرنشینی در ایران. تهران.
حبیبی، سید محسن (1394). دگردیسی و پایایی شهر و مفهوم آن. صفه، شمارۀ 68: 46-35.
حبیبی، میترا، و سپیده برزگر (1397). معیارهای ضرباهنگ‏کاوی زندگی روزانه در تولید اجتماعی فضای شهری با تکیه بر تجارب پژوهشی. صفه، شمارۀ 28: 64-47.
حسن‏زاده، علیرضا (1379). رمزگشایی یک آیین. کتاب ماه هنر، شمارۀ 29 و 30: 71.
حسینی، سیدعلی، و حسن اسماعیل‏زاده (1391). مؤلفه‏های فرهنگی بر ایمنی؛ شهر رشت. مطالعات شهری، شمارۀ 3: 57-50.
حیاتی، حامد، احمد امین‏پور، و رامین مدنی (1396). تأثیر حریم زنان بر خانه‏های ایرانی. زن و فرهنگ، شمارۀ 32: 61-47.
حیدرخانی، مریم (1394). نقاشی ایرانی در مقام منبع تاریخی ایران. مطالعات معماری ایران، شمارۀ 7:  163-151.
حیدری، حسین، و علی فلاحیان (1396). سیمای اجتماعی یهودیان در دورۀ صفوی. پژوهش‏نامۀ کاشان، شمارۀ 11:  121-104.
خاکپور، مژگان، مجتبی انصاری، و علی طاهرنیان (1389). گونه‏شناسی خانه‏های قدیم رشت. هنرهای زیبا، شمارۀ 41:   42-29.
خاکپور، مژگان، و علی شیخ‏مهدی (1390). تأثیر فرهنگ بر مسکن روستایی گیلان. مدیریت شهری، شمارۀ 27:  246-229.
خاکرند، شکرالله (1377). نظریۀ جغرافیایی فلسفۀ تاریخ، کیهان اندیشه، شمارۀ 77:  55-48.
خدابخشیان، مقدی، و مجید مفیدی (1393). فضاهای زیرزمینی در اقلیم گرم و خشک. هویت شهر،  شمارۀ 8:  44-35.
دادور، صدیقه، فاطمه دانش، و زهرا عباسی (1395). بررسی بازار در شهرهای قدیم؛ بازار کاشان. مدیریت شهری:  252-231.
دالمانی، هانری رنه (1335). سفرنامه از خراسان تا بختیاری. با ترجمۀ محمدعلی فره‏وشی. تهران: امیرکبیر.
دلاواله، پیترو (1348). سفرنامۀ دلاواله. با ترجمۀ شعاع‏الدین شفا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
دیولافوا، ژان (1332). سفرنامۀ مادام دیولافوا: ایران، کلده، شوش. با ترجمۀ علی محمد فره‏وشی. تهران: خیام.
رابینو، ه. ل. (1357). ولایت دارالمرز ایران گیلان. با ترجمۀ جعفر خمامی زاده. رشت: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
راوندی، مرتضی (1354الف). تاریخ اجتماعی ایران، جلد اول. تهران: امیرکبیر.
—. (1354ب). تاریخ اجتماعی ایران، جلد چهارم. تهران: امیرکبیر.
—. (1354ج). تاریخ اجتماعی ایران، جلد سوم. تهران: امیرکبیر.
—. (1363). تاریخ اجتماعی ایران، جلد ششم. تهران: امیرکبیر.
—. (1354د). تاریخ اجتماعی ایران، جلد هفتم. تهران: امیرکبیر
رجبی، پرویز (1385). کاشان در زمان ناصرالدین شاه و مشروطیت. گنجینۀ اسناد، شمارۀ 62: 95-85.
رحمانیان، داریوش، و مهدی میرزایی (1397). مالکیت آب در قاجار؛ کاشان. تحقیقات تاریخ اجتماعی، شمارۀ 2:  25-1.
رحیمی سجاسی، مریم (1389). فلسفۀ اجتماعی (رویکرد تطبیقی آرای ابن خلدون و منتسکیو). قم: بوستان کتاب قم.
رزمجو، توران (1390). نگاهی به مکتب واسوخت در تاریخ ادبیات ایران. کتاب ماه ادبیات، شمارۀ 162:  84-80.
رضایی پور، مریم، و هما ایرانی (1395). باغ کهنۀ فین و محدودۀ میان آن تا باغ فین. مطالعات معماری ایران:  23-7.
رضایی، محمد، و تقی ارمکی (1385). شکل‏گیری ذهنیت در مطالعات فرهنگی. مطالعات جامعه‏شناختی، شمارۀ 27:  156-125.
زارع، لیلا، محمد نقی‏زاده، و شراره حریری (1391). رابطۀ طبیعت و حیاط مرکزی در کاشان. هویت شهر، شمارۀ 12: 60-49.
زاهدی، مجید (1377). تأثیرات آب‏وهوا در معماری رشت. نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، شمارۀ 168:   90-69.
زندیه، مهدی، و سمیه پروردی نژاد (1389). توسعۀ پایدار در معماری ایران. مسکن و محیط روستا، شمارۀ 130:  21-2.
زنگنه، زهره (1385). سفرنامۀ کاشان. فرهنگ مردم، شمارۀ 19 و 20:  35-26.
سادات بیدگلی، محمود (1396). تحلیل نظر سیاحان غربی صفویه و قاجار؛ کاشان. پژوهش‏نامۀ کاشان، شمارۀ 18:  33-3.
سادات بیدگلی، سید محمود، و زهرا ساروخانی (1387). بررسی علل ایجاد اویی‏ها در کاشان. گنجینۀ اسناد:  36-25.
سانسون، نیکولاس (1346). سفرنامۀ سانسون در عهد سلیمان شاه صفوی. با ترجمۀ علی تفضلی. تهران: ابن سینا.
سپهر، عبدالحسین (1386). مرآت الوقایع مظفری. جلد 1. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
سلطان محمد میرزا قاجار (1364). سفرنامۀ سیف‏الدوله. گردآوری: علی‏اکبر خداپرست. تهران: نشر نی.
سلمانی آرانی، حبیب الله (1375). سیمای کاشان. قم: انتشارات بشیر.
سمیعی، احمد (بی‌تا). گویش گیلکی و مروری اجمالی بر تاریخچۀ مطالعۀ آن. نامۀ فرهنگ، شمارۀ 34:  139-133.
سید کباری، علیرضا (1378). حوزه‏های علمیۀ شیعه در گسترۀ جهان. تهران: امیرکبیر.
شاردن، سر جان (1336). سیاحت‏نامۀ شاردن، جلد سوم. با ترجمۀ محمد عباسی. تهران: امیرکبیر.
شاطری، علی اصغر (1385). محرم در کاشان. فرهنگ مردم، شمارۀ 19 و 20: 105-98.
شجری، رضا (1384). دگرگونی‏های صوتی و آوایی در لهجۀ کاشانی. کاشان شناخت، شمارۀ 1: 51-38.
شریعتی فوکلایی، حسن (1388). حکومت شیعی آل کیا در گیلان. قم: مؤسسۀ شیعه‏شناسی.
شریف رازی، محمد (1352). گنجینۀ دانشمندان. تهران: کتاب‏فروشی اسلامیه.
شودزکو، الکساندر (1354). سرزمین گیلان. با ترجمۀ سیروس سهامی. رشت: ایلیا.
شیرین‏بخش، زهره، علی بیگدلی، شهرام یوسفی‏فر، و امیر شیخ نوری (بی‌تا). رابطۀ مالیاتی دولت و اصناف در دورۀ پهلوی اول. تحقیقات تاریخ اجتماعی، شمارۀ 1:   188-155.
صادقی، مصطفی (1386). کاشان در مسیر تشیع. جلد اول. قم: شیعه‏شناسی.
صدرایی خویی، علی (1373). سیمای خوی. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
صدری، مهدی (1376). اصطلاحات کشاورزی منطقۀ کاشان. نامۀ فرهنگستان، شمارۀ 11: 74-66.
طاهباز، منصوره، شهربانو جلیلیان، فاطمه موسوی، و مرضیه کاظم‏زاده (1392). نورپردازی طبیعی در خانه‏های سنتی کاشان. مطالعات معماری ایرانی، شمارۀ 4: 108-87.
طاهباز، منصوره، شهربانو جلیلیان، و فاطمه موسوی (1391). آموزه‏هایی از معماری اقلیمی گذرهای کاشان. مطالعات معماری ایرانی، شمارۀ 1: 83-59.
طبیبیان، منوچهر، نصیبه چربگو، و انسیه عبدالهی (1390). سلسله‌مراتب در شهرهای ایرانی-اسلامی. آرمان‏شهر، شمارۀ 7:  76-63.
عباس‏نیا، محسن، عیسی ابراهیم‏زاده، و الهه عسگری (1390). آب‏وهوای اصفهان، اندیشۀ جغرافیایی، شمارۀ 10:  149-127.
عباسی، هوشنگ (1384). گاره سری (گهواره سرخوانی) (لالایی‏های گیلانی). فرهنگ مردم، شمارۀ 14 و 15:  163-159.
عزالدوله، و ملکونوف (1363). سفرنامۀ ایران و روسیه. با ترجمۀ محمد گلبن، و فرامرز طالبی. تهران: دنیای کتاب.
عطارها، سعید (1385). راز و رمزهای آب انبارهای کاشان. فرهنگ مردم، شمارۀ 19 و 20: 196-186.
غفوریان، میترا، مینا پی‏سخن، و الهام حصاری (1396). گونه شناسی سازمان فضایی و سلسله‌مراتب ورود در خانه‏های ایرانی با تأکید بر محرمیت. نشریۀ علمی-پژوهشی برنامه‏ریزی توسعۀ کالبدی، شمارۀ 7: 144-129.
فاضلی، نعمت‏الله. (1391). فرهنگ و شهر: چرخش فرهنگی در گفتمان‏های شهری. تهران: انتشارات تیسا.
فتوحی رودمعجنی، محمود (1393). سبک واسوخت در شعر فارسی. ویژه‏نامۀ نامۀ فرهنگستان، شمارۀ 3: 33-7.
فراستی، رضا (1381). نقشۀ شهر رشت در سال 1287 قمری. اثــر، شمارۀ 33 و 34: 356-351.
فراهانی، حسن، و هدایت‌الله بهبودی (1389). روزشمار تاریخ معاصر ایران. جلد 3. 5 جلد. تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‏های سیاسی.
فراهانی، محمدحسین (1362). سفرنامۀ میرزا محمدحسین فراهانی. گردآوری: مسعود گلزاری. جلد 1. تهران: فردوس.
فرهادی، مرتضی (1379). ترانه‏های کار، کارآوای از یاد رفتۀ استادکاران. علوم اجتماعی، شمارۀ 11 و 12:  144-111.
فلاندن، اوژن (1356). سفرنامۀ اوژن فلاندن به ایران. با ترجمۀ حسین نورصادقی. تهران: انتشارات اشراقی.
فوروکاوا، نوبویوشی (1384). سفرنامۀ فوروکاوا. با ترجمۀ کینجى ئه اورا، و هاشم رجب زاده. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
فیاضی، مریم سادات (1392). تکرار در گویش گیلکی. پژوهش‏های زبان‏شناسی تطبیقی، شمارۀ 6:  160-135.
فیگوئرا، دن گارسیا دسیلوا (1363). سفرنامۀ سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس اول. با ترجمۀ غلامرضا سمیعی. تهران: نشر نو.
قاضی، جواد، سید احمدرضا خضری، و عبدالکریم عطارزاده (1392). مقایسۀ ساختار و اجزای ورودی بناهای مذهبی و غیرمذهبی کاشان در دورۀ قاجار. پژوهشنامۀ تاریخ تمدن اسلامی، شمارۀ 2:  235-215.
قلعه‏نویی، محمود، و نیلوفر جبل‏عاملیان (1394). ریتم‏های شهری در فرایند طراحی شهری؛ اصفهان. صفه، شمارۀ 4:  90-68.
کرزن، جورج ناتانیل (1380). ایران و قضیۀ ایران، ج. دوم. با ترجمۀ غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کتابی، احمد (1380). برنج و برنج کاری در زبان مردم گیلان. نامۀ فرهنگستان، شمارۀ 23:  85-63.
کرسول، جان (1394). پویش کیفی و طرح پژوهش. با ترجمۀ حسن دانایی فرد, و حسین کاظمی. تهران: صفار.
کرنگ، مایک؛ ثریفت، نایجل. (1394). اندیشیدن دربارۀ فضا. ترجمۀ محمود عبدالله زاده. تهران: دفتر پژوهش‏های فرهنگی.
کریپندورف، کلوس (1397). تحلیل محتوا: مبانی روش شناسی. با ترجمۀ هوشنگ نایبی. تهران: نشر نی.
کشوردوست، علیرضا، و یلدا پروری مقدم (1389). آیین‏های سنتی در توسۀ گردشگری در شرق گیلان. مطالعات برنامه‏ریزی سکونتگاه‏های روستایی، شمارۀ 13:  143-123.
کلانتر ضرابی، عبدالرحیم (1378). تاریخ کاشان. گردآوری: ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
کلمر، ژان (1385). کاشان در دایره المعارف اسلام. با ترجمۀ پانته‏آ رنجبر. مجلۀ فرهنگ مردم، شمارۀ 19 و 20:  13-10.
کلمن، ناتانیل (1396). لوفور برای معماران. با ترجمۀ سپیده برزگر. تهران: فکر نو.
کیانی، محمد یوسف (1365). شهرهای ایران، نظری اجمالی در شهرسازی و شهرنشینی در ایران. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
گرجی مهلبانی، یوسف، علی یاران، سمیرا پروردی نژاد، و منیژه اسکندری (بی‌تا). ارزیابی معماری همساز با اقلیم در خانه‏های کاشان. آرمان‏شهر، شمارۀ 7: 40-31.
گلچین معانی، احمد (1374). مکتب وقوع در شعر فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
محمدی، عرفان، و مهدیه مختاری (1397). تأثیر معماری سنتی بر معماری معاصر؛ کاشان. معماری شناسی، شمارۀ 2:  10-1.
مزرعتی، احمد (1394). آیین‏های سنتی و سنت‏های آیینی در کاشان. کاشان: دعوت.
مشکوتی، نصرت الله (1346). سروستانی در ربع مسکون با باغ تاریخی فین. هنر و مردم، شمارۀ 58:  15-8.
ملک زاده، الهام (1383). نگاهی به وضعیت امور خیریۀ رشت در دوران قاجاریه. گنجینۀ اسناد، شمارۀ 53:  53-39.
منشی، اسکندر (1382). عالم آرای عباسی، جلد دوم. با ترجمۀ ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
موقر، حمیدرضا، احسان رنجبر، و محمدرضا پورجعفر (1394). بازشناسی مفهوم محله در شهرهای کویری ایران. مطالعات معماری ایران، شمارۀ 8:  56-35.
میرزا ابراهیم (1355). سفرنامۀ استرآباد، مازندران و گیلان. گردآوری مسعود گلزاری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ناجی نصرآبادی، محسن (1387). فیض نامه. با ترجمۀ ابوالقاسم نقیبی. تهران: مدرسۀ عالی شهید مطهری.
ناصربخت، محمدحسین (1381). سفرنامۀ کاشان. نمایش، شمارۀ 51:  20-17.
نجومیان، امیرعلی (1387). تحلیل نشانه‏شناختی خانه‏های تاریخی کاشان. نامۀ معماری و شهرسازی، شمارۀ 1:  126-111.
نراقی، حسن (1343). بنای تاریخی تلگرافخانۀ کاشان. هنر و مردم، شمارۀ 29: 25-21.
——— (1354). تاریخ اجتماعی کاشان. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران.
——— (1382). آثار تاریخی شهرستان‏های کاشان و نطنز. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نصر، سید حسین (1354). سه حکیم مسلمان. چاپ سوم. با ترجمۀ احمد آرام. تهران: فرانکلین.
نوابخش، مهرداد، محمد شیرازی، و قربانعلی آقااحمدی (1393). نگرشی جامعه شناسانه بر معماری خانه‏های تاریخی کاشان. هویت شهر، شمارۀ 20:  54-45.
نیومن، ولیام لاورنس (1394). شیوه‏های پژوهش اجتماعی. با ترجمۀ حسن دانایی‏فر، و حسین کاظمی. جلد 2. تهران: کتاب مهربان.
هادی نژاد، فاطمه (1392). اوضاع رشت از اوایل قاجار تا انقلاب مشروطه. پژوهش‏های علوم انسانی، شمارۀ 24:  96-73.
هویان، آندرانیک (1384). ایران‏شناسی: جشن تیرگان یا آب‏پاشان. مطالعات ملی، شمارۀ 22: 154-133.
وارثی، حمیدرضا، علیرضا زنگی آبادی، و ابوذر وفایی (1385). سیر تحولات تاریخی و کالبدی بافت قدیم کاشان. کاشان شناخت، شمارۀ 3:  155-127.
وامبری، آرمین (1381). زندگی و سفرهای وامبری. با ترجمۀ محمدحسین آریا لرستانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ورمقانی، حسنا، و حسین سلطان‏زاده (1397). نقش جنسیت و فرهنگ معیشتی در شکل‌گیری خانه (مقایسۀ خانه‏های قاجاری گیلان و بوشهر)، آرمانشهر، شمارۀ 23:  134-123.
وکیلیان، سید احمد (1379). پیک‏های نوروزی. کتاب ماه هنر، شمارۀ 29 و 30: 37-34.
Braun، V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101.
Burgel, G., Burgel, G., & Dezes, M. G. (1987). An interview with Henri Lefebvre. Environment and Planning D: Society and Space, 5(1), 27–38.
Claramonte, V. (2016). On the noises and rhythms of translation. Translation and Interpreting Studies, 11(2), 131–151.
Doughty, K. S. E. R. (2011). Walking and Well-being: Landscape, affect, rhythm. Thesis for the degree of Doctor of Philosophy, University of Southampton, Faculty of Social and Human Sciences, School of Geography and Environment.
Elden, S. (2006). Some Are Born Posthumously: The French Afterlife of Henri Lefebvre. Historical Materialism, 14(4), 185–202.
Evans, H. R. (2001). The Production of Mexican Space Henri Lefebvre, Globalization, and State. A dissertation submitted in partial fulfilment of the Degree of Doctor of Philosophy at the University of Wales, Aberystwyth.
Fisher, M. (2009). Capitalist Realism: Is There No Alternative? Ropley, Hants: O Books.
Gonzalez, R. C. (2016). The rhythms of the city: The performance of time and space in Suhayl Saadis Psychoraag. The Journal of Commonwealth Literature, 51(1), 92–109.
Goonewardena, K. (2008). Marxism and Everyday Life: on Henri Lefebvre, Guy Debord, and Some Others. In K.
Haeri, M.-R. (2012). KASHAN v. ARCHITECTURE (1) URBAN DESIGN. Encyclopaedia Iranica, XVI, 8–12. Retrieved from http://www.iranicaonline.org/articles/kashan-v1-urban-design
Henriques, J., Tiainen, M., & Väliaho: (2014). Rhythm Returns: Movement and Cultural Theory. Body & Society, 20(3–4), 3–29.
Hetherington, K. (2013). Rhythm and Noise: The City, Memory and the Archive. The Sociological Review, 61(1_suppl), 17–33.
Lagerkvist, A. (2013). Communicating the Rhythms of Retromodernity: ‘Confused and Mixed Shanghai.’ The Sociological Review, 61(1_suppl), 144–161.
Lasch, C. (1991). The True and Only Heaven: Progress and Its Critics. New York: Norton.
Lefebvre, H. (1968a). Everyday Life in the Modern World. New Brunswick: Transaction Publishers.
Lefebvre, H. (1968b). Writings on Cities. (E. Kofman & E. Lebas, Eds., E. Kofman, E. Lebas, K. Eleonore, & E. Lebas, Trans.). UK: Blackwell Publishing Ltd.
Lefebvre, H. (1970). The urban revolution. (N. Smith, Trans.) (Vol. null). Minneapolis: University of Minnesota Press.
Lefebvre, H. (1973). Survival of capitalism: reproduction of the relations of Production. London: Allison & Busby.
Lefebvre, H. (1974). The production of space. (D. Nicholson-Smith, Trans.). Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
Lefebvre, H. (1987). The Everyday and Everydayness. Yale French Studies, 73, 7–11.
Lefebvre, H. (1992). Rhythmanalysis: Space, Time and Everyday Life (Bloomsbury Revelations). (S. Elden, Trans.). New York: Continuum.
Lehtovuori, P. & Koskela, H. (2013). From Momentary to Historic: Rhythms in the Social Production of Urban Space, the Case of CalÇAda De Sant’Ana, Lisbon. The Sociological Review, 61(1_suppl), 124–143.
Lim, S. E. (2013). Interpreting Urban Space and the Everyday through Video Practice. A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements of the University of Brighton for the degree of Doctor of Philosophy.
Lyon, D. (2016). Doing Audio-Visual Montage to Explore Time and Space: The Everyday Rhythms of Billingsgate Fish Market. Sociological Research Online, 21(3).
Madanipour, A. (2001). The Governance of Place: Space and Planning Processes. (A. Madanipour, A. Hull, & P. Healey, Eds.). Hampshire: Ashgate Publishing, Ltd.
Madanipour, A. (2003). Public and Private Spaces of the City. London & New York: Routledge.
Marcu, S. (2017). Tears of time : a Lefebvrian rhythmanalysis approach to explore the mobility experiences of young Eastern Europeans in Spain. Transactions of the Institute of British Geographers.
Martinović, M. (2013). Exhibition Space of Remembrance: Rhythmanalysis of Memorial park Kragujevacki oktobar. Serbian Arhitectural Journal, 5, 306–329.
Merrifield, A. (1993). Place and Space: A Lefebvrian Reconciliation. Transactions of the Institute of British Geographers, 18(4), 516.
Miles, M. (2007). Cities and Cultures. London & New York: Routledge.
Minorsky, V. (Ed.). (1937). Ḥudūd al-’Ālam: The Regions of the World: A Persian Geography, 372 A.H.-982 A.D. London: Gibb Memorial Trust.
Morton, A. D. (2015). The warp of the world: Geographies of space and time in the Border Trilogy by Cormac McCarthy. Environment and Planning D: Society and Space, 33(5), 831–849.
Pezanoski-Browne, A. (2015). The Tragic Art of Eco-Sound. Leonardo Music Journal, 25(25), 9–13.
Prescott, H. (2011). Rethinking Urban Space in Contemporary British Writing. A thesis submitted to the University of Birmingham for the degree of DOCTOR OF PHILOSOPHY.
Rapoport, A. (1969). House Form and Culture. United State of America: University of Wisconsin Milwaukee.
Scannell: (2006). Broadcasting and Time. A thesis submitted in partial fulfilment of the requirements of the University of Westminster for the degree of Doctor of Philosophy by written publications.
Schmider, V. (2012). Living Belfast: Representations of the City in Glenn Patterson’s Novels. Humboldt-Universität zu Berlin, Thesis submitted in fulfilment of the requirementsf or the degree of Doctor of Philosophy.
Shaw, R. (2012). Practicing the Urban Night in Newcastle-upon-Tyne: Rhythms, Frames, Affects, Assemblages and Subjectivities. Thesis submitted for PhD, Department of Geography, Durham University.
Shields, R. (1999). Love and Struggle: Spatial Dialectics. London: Routledge.
Shields, R. (2004). Key Thinkers on Space and Place. (P. Hubbard, R. Kitchin, & G. Valentine, Eds.). London: Sage.
Simpson: (2008). Chronic everyday life: rhythmanalysing street performance. Social & Cultural Geography, 9(7), 807–829.
Sinclair: F. (2013). Using Real-Time Data Flux in Art –The Mediation of a Situation As It Unfolds RoadMusic. Thesis submitted in fulfilment of the requirements of the University of the Arts London for the degree of Doctor of Philosophy.