تأثیر متغیرهای زمینه‌ای و ویژگی‌های واحد مسکونی بر فعالیت‌های فیزیکی- فراغتی شهروندان (نمونه موردی: محلات جوادیه و خیام شهر ساری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی -مطالعه موردی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان

2 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان

3 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد سمنان

چکیده

اوقات فراغت و چگونه گذراندن آن، بازتابی از شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی افراد است و تحت‌تأثیر شرایط مختلف همچون ویژگی‌های واحد مسکونی و محیط سکونتی افراد و نیز مشخصاتی همچون سن، جنسیت، شغل و سطح تحصیلات میزان و نوع فعالیت‌های فراغتی افراد می‌تواند متفاوت باشد. در این پژوهش به نقش متغیرهای زمینه‌ای و ویژگی‌های واحد مسکونی بر فعالیت فیزیکی- فراغتی ساکنان محلات جوادیه و خیام شهر ساری پرداخته شده که با استفاده از پرسش‌نامه و به روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی انجام گرفته است. داده‌ها با استفاده از اس پی اس اس و آزمون‌های آماری کای اسکوئر تک‌متغیره، من‌ویتنی، وی‌کرامرز و ضریب توافق، ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون کندال تاو بی تحلیل شده‌اند. نتایج نشان داده است میزان فعالیت فیزیکی- فراغتی در میان ساکنان محله جوادیه نسبتاً پایین و در میان ساکنان محله خیام متوسط است. هیچ رابطه معناداری بین سن و میزان فعالیت فیزیکی- فراغتی ساکنان در دو محله وجود ندارد اما بین هزینه‌ی خانوار و شغل با میزان فعالیت فیزیکی- فراغتی ساکنان در دو محله رابطه معنادار وجود دارد. در محله جوادیه، میزان فعالیت فیزیکی- فراغتی در میان مردان و زنان نسبتاً برابر است اما در محله خیام، میزان فعالیت‌ زنان در سطح بالاتری نسبت به مردان قرار گرفته است. هیچ رابطه معناداری بین مساحت مسکن و میزان فعالیت فیزیکی- فراغتی ساکنان محله جوادیه وجود ندارد اما در محله خیام رابطه نسبتا قوی و مستقیم بین این دو متغیر وجود دارد. هیچ رابطه معناداری بین نوع مسکن و میزان فعالیت فیزیکی- فراغتی ساکنان محله خیام وجود ندارد اما در محله جوادیه رابطه نسبتا قوی بین این دو متغیر است. بین بعد خانوار و میزان فعالیت فیزیکی- فراغتی ساکنان در هر دو محله رابطه متوسط و مستقیم وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، قربانعلی؛ رازقی، نادر؛ مسلمی پطرودی، رقیه (1390). اوقات فراغت و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن: (مطالعه‌ی موردی افراد 15-64 ساله‌ی شهرستان جویبار)، جامعه‌شناسی کاربردی، سال 22، شماره پیاپی 44، شماره 4: ص 98-71.
آصفی، مازیار؛ ایمانی، الناز (1395). بازتعریف الگوهای طراحی مسکن مطلوب ایرانی- اسلامی معاصر با ارزیابی کیفی خانه‌های سنتی، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، شماره 11، سال 4: ص 75-56.
حسین‌پور، جواد؛ دوستی، مرتضی؛ حسینی، سید عماد؛ ساکی، رضا (1393). نحوه گذران اوقات فراغت کارکنان مراکز آموزشی نداجا با تأکید بر فعالیت ورزشی (مطالعه موردی: کارکنان فرماندهی مرکز آموزش تخصص‌های دریایی)، فصلنامه مدیریت در آموزش علوم دریایی، شماره 2: ص 76-67.
رهنمایی، محمدتقی (1392). اوقات فراغت و گردشگری، تهران: مهکامه.
سالنامه آماری مازندران (1385). معاونت امور اقتصادی و برنامه‌ریزی استان مازندران.
ستارزاده، داوود (1388). بررسی شاخص‌های جمعیتی مسکن ایران در سال 1385، فصلنامه جمعیت، شماره‌های 67 و 68:  ص 79-57.
شاطریان، محسن؛ اشنویی، امیر؛ گنجی‌پور، محمود (1391). تحلیل فضایی نحوه و میزان گذران اوقات فراغت (نمونه موردی بافت قدیم و بافت جدید شهر کاشان)، فصلنامه مطالعات و توسعه اجتماعی-فرهنگی، ص 166-142.
عنایت، حلیمه؛ نره‌ای، نرجس (1393). بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مرتبط با میزان نحوه‌ی گذران اوقات فراغت زنان (مطالعه موردی زنان متأهل شاغل شهر نورآباد ممسنی)، فصلنامه جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 1(4): ص 55-33.
کریمیان، جهانگیر؛ آقا‌حسینی، تقی؛ شکرچی‌زاده، پریوش؛ شریفیانا، مرضیه؛ موسوی نافچی، سید‌مرتضی (1392). بررسی نقش اوقات فراغت مبتنی بر فعالیت‌های بدنی بر سرمایه اجتماعی (هنجارهای اجتماعی، مشارکت) اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مجله تحقیقات نظام سلامت، 9(11): ص 1177-1167.
محمودیانی، سراج‌الدین، حسینی، حاتم (1393). «شاخص‌های کمی و کیفی مسکن: تجربه ایران بعدازانقلاب اسلامی»، مجله بررسی‌های آمار رسمی ایران، سال 25، شماره 1: ص 18-1.
مرکز آمار ایران (1390). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
نظریان مادوانی، عباس؛ رمضانی، علیرضا (1392). ارزیابی موانع و راهکارهای توسعه سهم فعالیت‌های ورزشی اوقات فراغت دانشجویان، پژوهش در ورزش‌های دانشگاهی، شماره 3: ص28-13.
نیکخواه، هدایت‌الله؛ ناکوئی درگزی، مرضیه (1395). بررسی جامعه‌شناختی فعالیت‌های اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، پژوهش‌نامه فرهنگی هرمزگان، شماره 11:  ص130-107.
Annear, M. J., Cushman, G., Gidlow, B (2009). Leisure Time Physical Activity Differences among Older Adults from Diverse Socioeconomic Neighborhoods, Health & Place 15 (2009) 482–490.
Ardakani, J. B., Nosrati, A. G (2015). The Association between Physical Activity in Leisure Time and Juvenile Delinquency in Detained Boys in Yazd Prison, Int J Pediatr, Vol.3, N.5-1, Serial No.21, 871-878.
Beblo, M., Lauer, C (2003). Intergenerational Poverty Dynamics in Poland: Family Background and Children’s Educational Attainment During Transition, Centre for European Economic Research (ZEW) Mannheim, Germany, 2-34.
Heirany, F., Khoshnood, E (2013). The Impact of Background Variables on the Academic Achievement of the Accounting Students of Islamic Azad University of Yazd, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, Vol. 3 (4), pp. 294–299.
Hoogerheide, L., Block, J. H., Thurik, R (2010). Family Background Variables as Instruments for Education in Income Regressions: a Bayesian Analysis, Tinbergen Institute Discussion Paper, 1-18.
Houwen, S., Hartman, E., Visscher, C (2009). Physical Activity and Motor Skills in Children with and without Visual Impairments, Medicine & Science in Sports & Exercise, 41, 103-109.
Hu, G., Pekkarinen, H., Hanninen, O., Yu, Z., Tian, H., Guo, Z., Nissinen, A. (2002). Physical Activity during Leisure and Commuting in Tianjin, China, Bulletin of the World Health Organization 2002, 80 (12), 933-938.
Kollstad, M., Dolva, A. S., Kleiven, J (2015). Independent and Supported Physical Leisure Activities of Adolescents with Down syndrome, 38-46.
Marques, A., Martins, J., Sarmento, H., Ramos, M., Diniz, J., Costa, F. C. (2015). Socio-Demographic Correlates of Leisure Time Physical Activity among Portuguese Adults, Cad. Saúde Pública, Rio de Janeiro, 31(5):1061-1070.
Saidj, M., Jorgensen, T., Jacobsen, R. K., Linneberg, A., Aadahl, M (2015). The Influence of Housing Characteristics on Leisure-Time Sitting. A Prospective Cohort Study in Danish Adults, Preventive Medicine 81, 58–62.
Su, M., Tan, Y., Liu, Q., Ren, Y., Kawachi, I., Li, L., Lv, J (2014). Association between Perceived Urban Built Environment Attributes and Leisure-Time Physical Activity among Adults in Hangzhou, China, Preventive Medicine 66, 60–64.
Tekin, A (2011). The Influence of Religious and Socio-Cultural Variables on the Participation of Female University Students in Leisure Activities, Middle-East Journal of Scientific Research, 8 (1), 77-84.