بررسی و ارزیابی مولفه های تاب آوری شهری (منطقه مورد مطالعه: شهرماهشهر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه جغرافیا، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی

2 استادیار گروه جغرافیا، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

امروزه شهرها در کنار پیچیدگی ها و چالش های مرتبط با افزایش روزافزون جمعیت و توسعه خود به لحاظ امکانات و منابع توسعه با چالش های فراوان امنیتی و ایمنی در حوزه های مختلف خود جهت مواجه با آسیب‌ها، خطرات و بحران‌های انسانی و طبیعی نیز دست به گریبان هستند. در این راستا تاب‌آوری رویکرد جدیدی است که در راستای پایداری و حفظ مانایی و ارتقای ظرفیت تحمل منابع و شاخصه های توسعه در شهرها در برابر خطرات و آسیب‌ها و مخاطرات مطرح شده است. در مطالعه حاضر با هدف کاربردی- توسعه و با روش شناسی توصیفی- تحلیل سعی شده است به تحلیل مؤلفه‌های تاب‌آوری شهری در شهر ماهشهر پرداخته شود. برای گرداوری داده‌های توصیفی از روش اسنادی- کتابخانه‌ای و برای گرداوری داده‌های تحلیل به روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه بهره برده شد. جامعه نمونه پژوهش 50 نفر از کارشناسان و متخصصان مرتبط با موضوع پژوهش بود که به شیوه دلفی هدفمند مورد پرسش و پاسخ قرار گرفتند. برای تحلیل داده‌های پژوهش از مدل تحلیل سلسله مراتبی AHP و مدل رگرسیونی خطی استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که در بین مؤلفه‌های تاب‌آوری شهر ماهشهر ، تاب‌آوری زیرساختی دارای اولویت بیشتری نسبت به سایر مؤلفه‌ها می‌باشد و اینکه تمامی مؤلفه‌های اقتصادی، اجتماعی، زیرساختی، کالبدی و مدیریتی در تحقق تاب‌آوری شهری در شهر ماهشهر دارای تأثیر مثبت و معناداری می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


حیدرزاده، حمیده. بالیست، جهانبخش. کریمی، سعید. جعفری، حمیدرضا (1395). پهنه‌بندی تاب آوری بافت‌های شهری در برابر زلزله با استفاده از منطق فازی و FAHP (مطالعه موردی: منطقه 12 شهرداری تهران)، نشریه محیط زیست و توسعه، 14(7):  ص 72-61.
شکری فیروزجاه، پری (1396). تحلیل فضایی میزان تاب‌آوری مناطق شهر بابل در برابر مخاطرات محیطی، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 2:  ص 44-27.
صالحی، اسماعیل، آقابابایی، محمد تقی، سرمدی، هاجر، فرزاد بهتاش، محمدرضا (1390). بررسی میزان تاب‌آوری محیطی با استفاده از مدل شبکه علیت، فصلنامه محیط شناسی، 59: ص 112-99.
فرزاد بهتاش، محمدرضا، کی‌نژاد، محمد علی، پیربابایی، محمد تقی و علی اصغری (1392). ارزیابی و تحلیل مؤلفه‌های تاب‌آوری کلان شهر تبریز، نشریه هنرهای زیبا، 3(18): ص 42-33.
مبارکی، امید؛ لاله پور، منیژه و زهرا افضلی گروه (1396). ارزیابی و تحلیل ابعاد و مولفه‌های تاب‌آوری شهر کرمان، مجله جغرافیا و توسعه، 47: ص 104-89.
Berke, P., T. J., Campanella (2008). Planning for Post-Disaster Resiliency. Annals of the American Academy of Political and Social Science. Volume 604 Pages: 192–207.
Callaghan. E and Colton. J (2008). Building sustainable & resilience communities: a balancing of community capital, Environment, Development and Sustainability. Volume 10, Issue 6, Pages 931–942.
Erker, S., Stangl, R., and Gernot Stoeglehner (2017). Resilience in the light of energy crises e Part II: Application of the regional energy resilience assessment. Journal of Cleaner Production. 164 (2017), 495- 507.
Gonzales, P and Newsha K. Ajami, (2017). An integrative regional resilience framework for the changing urban water paradigm. Sustainable Cities and Society, Volume 30, April 2017, Pages 128-138.
Gonzales, P., Ajami, N.K (2015). An integrative regional resilience framework for the changing urban water paradigm. Sustainable Cities and Society, 30 (2017) 128–138.
Meerow, S, Newell, J and Stults. M (2016). Defining urban resilience: A review. Landscape and Urban Planning. Landscape and Urban Planning. Volume. 147 Pages: 38–49.
Schlor, H., Venghaus, S., Hake, H (2018). The FEW-Nexus city index – Measuring urban resilience, Applied Energy 210. 382–392.
Sharifia, A., and Yamagata, Y (2014). Resilient Urban Planning: Major Principles and Criteria, Energy Procedia, Volume 61, Pages 1491-1495.