اولویت بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در استان گیلان با استفاده از روش TOPSIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل

2 گروه جغرافیا،دانشکده علوم انسانی،رشت ،دانشگاه آزاداسلامی واحد پل طالشان.

چکیده

روستاها به‌عنوان مایه حیات مراکز شهری باید از سطح تولیدات بیشتری برخوردار باشند. استقرار صنایع تبدیلی یکی از راهکارهای جهش تولیدات کشاورزی است. از طرفی تسریع در استقرار صنایع فوق نیازمند بکارگیری روشهای مناسب می‌باشد که در این میان روش تاپسیس می‌تواند برنامه‌ریزان را  یاری دهد. از این رو پژوهش حاضر با هدف اولویت‌بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در استان گیلان بدنبال پاسخگویی به این پرسش است که کدام شهرستانها با توجه به شاخصهای جمعیت و سرانه تولیدات کشاورزی در اولویت برتر قرار دارند. پژوهش از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی- تحلیلی بوده، اطلاعات با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای و تکیه اصلی بر مستندات آماری کشور می‌باشد. جهت تحلیل داده‌ها از مدل تاپسیس و جهت وزن دهی به شاخص‌های کشاورزی با توزیع پرسشنامه از نظر 10 نفر از کارشناسان صنایع تبدیلی کشاورزی استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان داد که  شهرستان رودسر با امتیاز نهایی 3914/0 به عنوان اولین گزینه انتخاب شده کوتاهترین فاصله را از جواب ایده‌آل و دورترین فاصله را از ناکارآمدترین مکان یعنی شهرستان ماسال با امتیاز نهایی0434/0 جهت استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی بر حسب قابلیت دسترسی به مواد اولیه را دارا می‌باشند. در نتیجه سرمایه‌های انسانی و مالی، باید در مکان‌هایی با قابلیت برتر جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار بکار برده شود.
 

کلیدواژه‌ها


آسایش، حسین (1389). اصول و روش‌های برنامه‌ریزی روستایی، تهران: انتشارات پیام نور.
اباذری، عطیه و حسینی یکانی، سید‌علی (1393). اولویت‌بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی، مطالعه موردی استان مازندران، فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 1(45):  182-175.
اسماعیل‌زاده، حسن، صفرخانی، رضوان و اسماعیل‌زاده، یعقوب (1396). تحلیل سطوح برخورداری و رتبه‌بندی شهرستان‌های استان همدان با استفاده از مدل‌های چند معیاره TOPSISوKOPRAS، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 25(7):  28-25.
افراخته، حسن (1395). رویکردهای برنامه‌ریزی روستایی ایران از منظر بومی‌سازی، جلد 1، دانشگاه خوارزمی، اول، دانشگاه خوارزمی.
افراخته، حسن (1387). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های روستایی، چاپ اول، انتشارات گنج هنر.
اکبری، زهرا و پوررمضان، عیسی (1397). کاربرد تکنیک TOPSISدر اولویت‌بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در شهرستان رشت، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای مرودشت، 30(8):  113-103.
برقی، حمید، تازیکی، رقیه و طوسی، رمضان (1393). اولویت‌بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی بخش کشاورزی با مدل‌های (AHP-TOPSIS) .همایش ملی توسعه روستایی، ناشر بی جا. ایران.
پاپلی یزدی، محمد‌حسین و ابراهیمی، محمد‌امیر (1381). نظریه‌های توسعه روستایی، جلد 1، انتشارات سمت، اول، سمت.
پریزادی، طتهر، اسدی، صالح، مولایی قلیچی، محمد و شیخی، حجت (1391). بررسی و تحلیل قابلیت‌های مزایای نسبی توسعه منطقه‌ای در بنادر شمال ایران با استفاده از تلفیق تکنیک‌های TOPsISوELECTRE، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 6(2):  29-15.
پور‌رمضان، عیسی و اکبری، زهرا (1393). اثرات ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بر اقتصادروستایی. (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان رشت). فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد فضا و توسعه روستایی. دانشگاه خوارزمی. 4(3): 164-145.
پوررمضان، عیسی، آمار، تیمور، اکبری، زهرا (1391). امکان‌سنجی استقرار صنایع کوچک (تبدیلی کشاورزی) با استفاده از مدل سوات (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت). فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی. 4(16):  130-102.
جمینی، داود، بسحاق، محمدرضا و برقی، حمید (1391). اولویت‌بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی بخش کشاورزی با مدل‌های (AHP-TOPSIS). همایش ملی توسعه روستایی، ناشر بی جا، ایران.
- خواجه شاه‌کوهی، علیرضا. حسام. مهدی، چراغی، مهدی و آشور، ح (1392). مکان‌یابی و اولویت‌بندی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی (استان گلستان). فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال دوم ( 4):  پیاپی 6،  41-25.
خورشید دوست، علی‌محمد، سبحانی، بهروز، ارزم، کامل. و امینی، جمال (1394). ارزیابی توان محیطی استان آذربایجان‌غربی برای کشت کلزا براساس روش ای اچ پی و مدل تاپسیس. نشریه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 52(19)، 161-141.
داورپناه، سید‌علی اصغر، نوری‌پور، مهدی و شریفی، زینب (1393). نقش صنایع تبدیلی در کاهش ضایعات محصولات کشاورزی مناطق روستایی، مطالعه موردی: دهستان دشت روم، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 4(1):   53-39.
رضوانی، محمد‌رضا، باغیانی، حمید‌رضا و جعفری، سارا (1393). پارادایم‌های نوین توسعه روستایی -  سیاست‌ها وحکمروایی- سازمان همکاری‌ها اقتصادی و توسعه، چاپ دوم، ترجمه، اصفهان: نشر دارخوین.
زنگی‌آبادی، علی، احمدیان، مهدی، شاهسونی، محمدجاسم و علی‌زاده، جابر (1392). تحلیل فضایی توسعه منطقه‌ای در استان بوشهر با بهره‌گیری تلفیقی از روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره، فصلنامه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 2(3): 10-1.
سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان (1395). صنایع روستایی، لیست مجوزهای صادره صنایع تبدیلی کشاورزی استان گیلان.
سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان (1396). آمار مربوط به تولیدات کشاورزی و دامی شهرستان رشت.
-سلیمانی، عادل، افراخته، حسن و سلیمانی، رفعت (1394). مکان‌یابی استقرار تعاونی‌های فرآوری محصولات کشاورزی، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی مقاله 5، 4(2):  446-435.
سیف، عبدا.. و راهدان منفرد، محمد (1394). بررسی پتانسیل زمین لغزش با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چند معیاره‌ای اچ پی و تاپسیس در چهارمحال و بختیاری. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. سال 26، 58(2):  48-31.
طاهرخانی، مهدی (1386). کاربرد تکنیک تاپسیس در اولویت‌بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی،  6(6):  73-59.
ظاهری، محمد، آقایاری هیر، محسن و ذاکری میاب، کلثوم (1394). اولویت‌بندی صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در شهرستان آذر شهربا روش ترکیبی دلفی و تاپسیس، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، 51(19):  246-221.
مشکینی، ابوالفضل و قاسمی، اکرم (1391). سطح‌بندی شهرستان‌های استان زنجان براساس شاخص‌های توسعه فرهنگی با استفاده از مدل TOPSIS، فصلنامه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7(2):  11-1.
مهرجو، سعید، عثمانی، ستار و بخشوده، محمد (1392). اولویت‌بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی استان فارس با تکنیک Topsis،  ششمین همایش یافته‌های پژوهشی کشاورزی، سنندج: دانشگاه کردستان.
مرکز آمار ایران، فرهنگ آبادی‌های استان گیلان (1390). سرشماری نفوس و مسکن.
معاونت برنامه‌ریزی استانداری گیلان (1395). سالنامه آماری استان گیلان.
نادری مهدیه، کریم، محمودیان، حمید و سعدی، حشمت‌اله (1394). تاثیر صنایع تبدیلی کشاورزی بر وضعیت زندگی، مورد: روستاهای شهرستان بهار،  مقاله4، نشریه راهبردهای توسعه روستایی، 1(2):  59-43.
وصال، زینب، خواجه شاهکوهی و نجفی کانی، علی‌اکبر (1396). نقش صنایع کوچک در توسعه اقتصادی-اجتماعی نواحی روستایی، مورد: بخش مرکزی شهرستان فریمان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دانشگاه خوارزمی،  76-61.
یاسوری، مجید، قریشی، محمد باسط و وطن‌خواه، ژیلا (1394). تحلیل موانع و راهکارهای توسعه کارآفرینی زنان روستایی دهستان گوراب پس فومن، فصلنامه پژوهش‌های روستایی،  2(6): 342-323.
Abraham,T (2004). Rural Industries and Rural Industrialization .Landan: Oxford University press.
Lee,s (2007). Diversification of the Rural Economy: A case study on Rural Industriazation in the Republic of korea,pyongy ang: INSES.
Thanaga joy and Kani (2013). Emerging Opportunities and Challenges for Cottage Industries in India, International Journal of Scientific and Research Publications, Volume3, Issue 3, March 2013.