طراحی مدل اخلاق گردشگری در استان گیلان با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی- مستخرج از رساله

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت بازاریابی، گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

2 دانشیار گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

3 استادیار گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

10.22124/gscaj.2025.29555.1340

چکیده

گردشگری به‌عنوان یکی از صنایع تأثیرگذار بر توسعة اقتصادی و اجتماعی مناطق، نیازمند توجه به اصول اخلاقی و مسئولیت‌های اجتماعی است. در استان گیلان، با توجه به جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی منحصربه‌فرد، طراحی مدل‌های اخلاق گردشگری ضروری است. مسئلة اصلی این پژوهش، کمبود الگوهای مشخص و کاربردی در زمینة اخلاق گردشگری در این منطقه است که می‌تواند منجر به آسیب‌های اجتماعی و محیطی گردد. هدف پژوهش، طراحی یک مدل اخلاق گردشگری در استان گیلان با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM) است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی-پیمایشی می‌باشد. برای تعیین حجم نمونه به روش نمونه‌گیری قضاوتی هدفمند عمل شد و 12 نفر از خبرگان در امر پژوهش مشارکت کردند. با مطالعه مبانی نظری و تأیید خبرگان، 6 مؤلفه برای طراحی مدل شناسایی شد. نتایج نشان داد که مؤلفه‌های مؤثر بر رفتارهای اخلاقی در گردشگری به‌ترتیب اولویت عبارتند از: «مسئولیت اجتماعی مقصد گردشگری» به‌عنوان مهم‌ترین مؤلفه، «ارزش‌های جامعه میزبان» و «اخلاق کسب‌وکارها» در اولویت دوم، «رفتار اخلاقی گردشگر» در اولویت سوم، «مدیریت و سیاست‌های گردشگری» در اولویت چهارم و «گردشگری اخلاق‌محور» در اولویت پنجم. این پژوهش نشان داد که توجه به اصول اخلاقی در گردشگری می‌تواند به بهبود کیفیت تجربه گردشگران و توسعه پایدار مناطق گردشگری کمک کند. با شناسایی مؤلفه‌های کلیدی، می‌توان راه‌کارهای مؤثری برای ارتقاء آگاهی و مسئولیت‌پذیری در این صنعت ارائه داد.

تازه های تحقیق

  • اصول اخلاقی در گردشگری به بهبود تجربه گردشگران و توسعه پایدار مناطق ساحلی کمک می‌کند.
  • شناسایی مؤلفه‌های کلیدی مانند مسئولیت اجتماعی و رفتارهای اخلاقی گردشگران، آگاهی و مسئولیت‌پذیری را افزایش می‌دهد.
  • پژوهش بر اهمیت حفظ فرهنگ و محیط زیست در توسعه گردشگری در استان گیلان تأکید دارد
  • نتایج مطالعه می‌تواند مبنای سیاست‌گذاری‌های مؤثر در نواحی ساحلی باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آذر، عادل؛ خسروانی، فرزانه و جلالی، رضا. (1392). تحقیق در عملیات نرم (رویکردهای ساخت دهی به مسئله). چاپ اول، تهران، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
احمدی دهکا، فریبرز و تردست، زهرا. (1398). تدوین استراتژی توسعه گردشگری پایدار با رویکرد مدل‌سازی ساختاری-تفسیری مطالعه موردی منطقه 12 شهر تهران. نشریه گردشگری شهری، 6 (3)، صص 75-88.
احمدی، مجید؛ جعفری، محمد حسین و حسینی صدرآبادی، ایرج. (1399). مبانی و آثار ناشی از الزامات مقرر در ماده هشتم کدهای جهانی اخلاق گردشگری در حقوق ایران و فرانسه. جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 3 (4)، صص 566-587.
اعظمی، موسی؛ جلیلیان، سارا و هاشمی امین، ناهید. (1394). تحلیل آثار اجتماعی، اقتصادی و محیطی گردشگری پایدار مطالعه موردی: روستای نوره. مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 4 (14)، صص 154-174.
اکبری، مجید؛ طاهرپور، فاطمه؛ بوستان احمدی، وحید و فولادی، عاطفه. (1399). مدل‌سازی ساختاری-تفسیری عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری مذهبی در ایران با رویکرد آینده‌پژوهی. نشریه گردشگری و توسعه، 9 (4)، صص 285-296.
دشتی عسکری، حسین؛ صادقی ده‌چشمه، مهرداد و ابراهیم‌زاده دستجردی، رضا. (1399). پیشایندها و پیامدهای کدهای اخلاق گردشگری استان بوشهر: مطالعۀ پدیدارشناسی. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 10 (4)، صص 637-670.
رحمانی تیرکلایی، حسین. (1396). بررسی نقش اخلاق گردشگری در ارتقاء امنیت گردشگران و توسعه مقاصد گردشگری و توریسم ایران. جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7 (28)، صص 312-335.
رضوانی محمدرضا و لباف خانیکی مجید. (1393). اخلاق گردشگری مدرن رویکردی انتقادی به ابعاد، اصول و آثار اخلاق گردشگری مدرن. فصلنامه گردشگری شهری، 1 (1)، صص 47-61.
شفیعی ثابت، ناصر؛ هراتی فرد، سعیده. (1398). توانمندسازی ذی نفعان محلی برای مشارکت در توسعه پایدار گردشگری با نقش میانجی اثرات ادراک شده از گردشگری. فصلنامه برنامه ریزی توسعه گردشگری. دوره 8، شماره 2، صص 72-89.
شیخی، داوود و پازکی، معصومه. (1399). تحلیل شاخص‌ها و کدهای اخلاق گردشگری. اخلاق در علوم و فناوری، 15 (2)، صص 29-36.
صادق حسنی، اردلان؛ دل‌افروز، نرگس؛ قلی‌پور سلیمانی، علی و شاهرودی، کامبیز. (1402). طراحی مدل تبیین‌کننده اخلاق گردشگری با استفاده از نظریه داده بنیاد. فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 12 (48)، صص 23-42.
علی‌زاده جورکویه، ابراهیم؛ دل‌افروز، نرگس؛ شبگو منصف، سید محمود و رحمتی، یلدا. (1402). ارائه الگوی عوامل تاثیرگذار بر تمایلات رفتاری گردشگران نسبت به مصرف غذا در استان گیلان با استفاده از نظریه داده‌‌بنیاد. مطالعات رفتار مصرف‌کننده، 10 (3)، صص 28-50.
کمالی، یحیی. (1401). شناسایی چالش‌های توسعۀ گردشگری پایدار در استان کرمان. نشریه گردشگری و توسعه، 11 (2)، صص 145-165.
لشکربلوکی، مجتبی؛ خداداد حسینی، سیدحمید؛ حسینی، سیدمحمود و حمیدی‌زاده، محمدرضا. (1391). طراحی مدل فرآیندی راهبرد پابرجا با استفاده از رویکرد ترکیبی. نشریه اندیشه مدیریت راهبردی، 6 (2)، صص 121-151.
مالمیر، رضا و دهقانان، حامد. (1397). تاثیر کدهای جهانی اخلاق گردشگری بر رضایتمندی و تبلیغات شفاهی گردشگران ورودی به ایران. مدیریت گردشگری، 13 (42)، صص 103-124.
محمدی، سحر سادات؛ عباسی، عباس؛ رعنایی کردشولی، حبیب الله و عسکری‌فر، کاظم. (1401). ترسیم نقشۀ دانش گردشگری پایدار ـ مسئولانه: تحلیل شبکۀ همکاری و هم‏‌تألیفی با رویکرد علم‏‌سنجی. فصلنامه گردشگری و توسعه، 11 (1)، صص 159-176.
مومنی، ابراهیم و حسینی راغب، سیدمحمد. (1402). الزامات و چالش‌های اخلاقی در گردشگری دینی در ایران. نشریه مطالعات اخلاق کاربردی، 13 (2)، صص 139-167.
هاشمی، سید یوسف و ضیابخش طالمی، محمد. (1401). چگونگی انتخاب مقصدهای گردشگری از دیدگاه گردشگران (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان گیلان). فصلنامه جغرافیا، 12 (4)، صص 953-961.
Bakhsh Baloch, Q., Shah, N., Iqbal, N., Sheeraz, M., Asadullah, M., (2022). Impact of tourism development upon environmental sustainability: a suggested framework for sustainable ecotourism. Environmental Science and Pollution Research. https://doi.org/10.1007/s11356-022-22496-w.
Baloch, Q., Shah, N., Iqbal. N., Sheeraz, M., Asadullah, M., Mahar, S. (2022). Impact of tourism development upon environmental sustainability: a suggested framework for sustainable ecotourism. Environmental Science and Pollution Research, https://doi.org/10.1007/s11356-022-22496-w.
Calderon-Vargas, C., Asmat-Campos, D., Chavez-Arroyo, P. (2021). Sustainable tourism policies in Peru and their link with renewable energy: analysis in the main museums of the Moche route. Heliyon, Vol. 7, Issue 10, October 2021, e08188.
Ferrari, G, Jimenez J. M., & Secondi L. (2018). “Tourism’ expenditure in Tuscany and its impact on the regional economic sys tem”. Journal of Cleaner Production, 171, 1437-1446.
Ganglmair-Wooliscroft A, Wooliscroft B (2016). Diffusion of innovation: The case of ethical tourism behavior. http://dx.doi.org/10.1016/j.jbusres.2015.11.006.
González‑Morcillo, S., Horrach‑Rosselló, P., Valero‑Sierra, O., Mulet‑Forteza, C. (2022). Forgotten effects of active tourism activities in Spain on sustainable development dimensions. Environment, Development and Sustainability, https://doi.org/10.1007/s10668-022-02503-3.
Grilli, G., Tyllianakis, E., Luisetti, T., Ferrini, S., & Turner, R. K. (2021). Prospective tourist preferences for sustainable tourism development in Small Island Developing States. Tourism Management, Vol. 82, Article 104178.
Higgins-Desbiolles, F. (2010). The elusiveness of sustainability in tourism: The culture-ideology of consumerism and its implications. Tourism and Hospitality Research, 10(2), 116-129. https://doi.org/10.1057/thr.2009.31.
Hultsman, J. (1995). Just Tourism: An Ethical Framework". Annals of Tourism Research, 3: 553-567.
Iannucci, G., Martellozzo, F., Randelli, F. (2022). Sustainable development of rural areas: a dynamic model in between tourism exploitation and landscape decline. Journal of Evolutionary Economics, Vol. 32, 991–1016.
Jeffrey A. Beck , William Lazer & Raymond Schmidgall. (2014). Hotel Marketing Managers' Responses to Ethical Dilemmas, International Journal ofHospitality & Tourism Administration, 8:3, 35-48, DOI: 10.1300/J149v08n03_03.
Khan, I.U., Khan, S.U. and Khan, S. (2022). Residents’ satisfaction with sustainable tourism: the moderating role of environmental awareness. Tourism Critiques, Vol. 3, No. 1, 72-87.
Ko, E.E.; Cho, M. (2022). Exploring Determinants of Tourists’ Ethical Behavior Intention for Sustainable Tourism: The Role of Both Pursuit of Happiness and Normative Goal Framing. Sustainability 2022, 14, 9384. https://doi.org/10.3390/su14159384.
Krohn, B.; B. Franklin & Z.U. Ahmed (1991). The Need for Developing an Ethica Code for the Marketing of International Tourism Services. Journal of Professional Services Marketing, 8(1): 189-200.
Kušcer, K., & Mihalic, T. (2019). Residents’ attitudes towards overtourism from the perspective of tourism impacts and cooperation—The case of ljubljana. Sustainability, 11(6), 1823. https:// doi.org/10.3390/su11061823.
Lea, J.P. (1993) Tourism development ethics in the Third World. Annals of Tourism Research 20, 701–715.
Lee, T.H., Jan, F., Liu, J. (2021). Developing an indicator framework for assessing sustainable tourism: Evidence from a Taiwan ecological resort. Ecological Indicators, Vol. 125 (2021) 107596.
Mihalic, T. (2016). Sustainable-responsible tourism discourse –Towards ‘responsustable’ tourism. Journal of Cleaner Production, 111, 461-470. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2014.12.062.
Mohamadi, S., Abbasi, A., Ranaei Kordshouli, H., Askarifar, K. (2022). Conceptualizing sustainable–responsible tourism indicators: an interpretive structural modeling approach. Environment, Development and Sustainability, Vol. 24, 399–425.
Ross, G.F. (2003). Workstress Response Perceptions among Potential Employees: The Influence of Ethics and Trust. Tourism Review, 58(1)" 25-33.
Streimikiene, D., Svagzdiene, B., Jasinskas, E., & Simanavicius, A. (2020). Sustainable tourism development and competitiveness: The systematic literature review. Sustainable Development. 259–271. 10.1002/sd.2133.
Tapper, R. (2001) Tourism and socio-economic development: UK tour operators’business approaches in the context of the new international agenda. International Journal of Tourism Research 3, 351–366.
Tavitiyaman, Zhang A, Cheung H ,Annie Ko & Artie W. Ng (2018): Effects of the hospitality industry’s code of ethics on organizational performance, Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, DOI:10.1080/1528008X.2018.1483286.
Tian, X.L., B_elaïd, F., Ahmad, N., (2021). Exploring the nexus between tourism development and environmental quality: role of Renewable energy consumption and Income. Struct. Change Econ. Dynam. Vol. 56, 53–63.
Victor, B. & J. Cullen (1988). The Organisational Bases of Ethical Work Climates. Administrative Science Quarterly, 33: 101-125.
Wang, J., Huang, X., Gong, Z., & Cao, K. (2020). Dynamic assessment of tourism carrying capacity and its impacts on tourism economic growth in urban tourism destinations in China. Journal of Destination Marketing and Management, 15, 100383