تحلیل اثرات اکولوژیک تغییرات کاربری زمین در نواحی ساحلی استان مازندران

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی -مطالعه موردی

نویسندگان

1 استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی، زنجان، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی، زنجان، ایران.

10.22124/gscaj.2025.31467.1369

چکیده

چکیده نواحی ساحلی به‌عنوان یکی از حساس‌ترین اکوسیستم‌های زمین، طی دهه‌های اخیر به دلیل اثرات ناشی از رشد شتابان شهرنشینی، توسعه زیرساخت‌ها، گسترش کشاورزی و تغییرات اقلیمی دستخوش تغییرات گسترده‌ای در کاربری زمین شده‌اند. مسئله اساسی این پژوهش، بررسی الگوها و پیامدهای اکولوژیکی تغییرات کاربری زمین در این نواحی طی بازه زمانی ۱۳۶۵ تا ۱۴۰۰ است. هدف اصلی تحقیق، تحلیل روند تغییرات فضایی–زمانی و ارزیابی اثرات آن بر پایداری محیط‌زیست و منابع طبیعی منطقه می‌باشد. روش پژوهش مبتنی بر تحلیل داده‌های سنجش‌ازدور (تصاویر ماهواره‌ای لندست) و استفاده از (GIS) و مدل‌های تحلیلی همچون کراس‌تب بوده است. با بهره‌گیری از داده‌های چندزمانه، تغییرات کاربری اراضی استان در طی سه دهه اخیر استخراج و تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که طی دوره مطالعه، اراضی زراعی، مراتع و جنگل‌ها با کاهش تدریجی و معناداری مواجه بوده‌اند، به‌گونه‌ای که سطح اراضی زراعی از بیش از ۷۲۱ هزار هکتار در سال ۱۳۶۵ به حدود ۶۹۱ هزار هکتار در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است. در مقابل، اراضی ساخته‌شده افزایش چشمگیری داشته و از ۴۷ هزار هکتار به بیش از ۱۲۵ هزار هکتار رسیده است که بیانگر گسترش شدید شهرنشینی و توسعه سکونتگاه‌هاست. علاوه بر این، بخشی از اراضی باتلاقی و پهنه‌های آبی نیز تغییر کاربری یافته‌اند که این امر به کاهش خدمات اکوسیستمی و اختلال در چرخه‌های هیدرولوژیک منطقه انجامیده است. نتایج مکانی تغییرات نشان داد که بیشترین تحولات در نواحی جلگه‌ای و پیرامون شهرهای ساری، بابل، قائم‌شهر و آمل رخ داده است، در حالی که اراضی جنگلی در دامنه‌های البرز مرکزی پایداری نسبی بیشتری داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 20 آذر 1404

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار