بازشناسی عوامل تبدیل سکونتگاه‌های روستایی به شهر (نمونه: شهر شلمان)

امروزه در شناخت شهر بر طبقه‌بندی‌هایی تاکید می‌شود که از نظر آماری، سیاسی، قانونی یا عملکردی ارایه می‌شوند. در ایران عموما معیار برخورداری از شهرداری، برای شناخت شهر از روستا به کار می‌رود. در این پژوهش شهر شلمان در شرق استان گیلان برای مطالعه عوامل موثر بر تبدیل این سکونتگاه از روستا به شهر انتخاب شده است. در‌خصوص دلایل انتخاب این شهر می‌توان به گذشت بیش از سه دهه از تبدیل آن به شهر، عدم انجام مطالعه قبلی درخصوص شهرهای پدیدآمده در شرق گیلان بر‌خلاف سایر مناطق استان، قرارگیری شلمان در مرز سیاسی سه شهرستان لنگرود، رودسر و املش و تعدد شمار شهرهای نوپدید در محدوده شرق استان اشاره نمود. پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از لحاظ پارادایم در زمره پژوهش‌های کیفی قرار داشته و برای تحلیل داده‌ها از روش نظریه بنیانی استفاده شده است. نمونه به‌وسیله نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌برفی از بین مطلعان محلی انتخاب و برای دستیابی به اطلاعات، از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهد تبدیل شلمان به شهر به علت تاسیس شهرداری در سال 1372 و از طریق هم‌افزایی 6 مولفه کلیدی و در قالب 13 عامل اصلی رخ داده است: حضور خانواده‌های خوانین و میل به برتری‌جویی (ذهنیت)؛ برخورداری از امکانات پایه، اقتصاد در حال رشد، برخورداری از جمعیت مناسب، موقعیت جغرافیایی مطلوب (امکانات و داشته‌ها)؛ تجمیع چند سکونتگاه (تجمیع‌گرایی)؛ پیشینه اداری سیاسی و پیشینه فرهنگی تاریخی (پیشینه)؛ پیگیری معتمدین و بزرگان و تمایل و پیگیری مردم (خواسته‌ها)؛ مداخله سیاسی مدیران و نمایندگان و سیاست‌های دولت مرکزی (سیاست‌ها).