استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران.
10.22124/gscaj.2025.28143.1314
چکیده
پایش و بررسی تغییرات کاربری اراضی در عرصههای جنگلی، اطلاعات قابل قبولی را به منظور مدیریت کارآمد این منابع فراهم میکند. هدف این پژوهش بررسی تغییرات کاربری در گذشته و ارزیابی کارایی مدل Geomodدر مدلسازی و پیشبینی تغییرات کاربری اراضی میباشد. از اینرو تصاویر ماهواره‌ای لندست متعلق به سالهای 1368، 1379 و 1400 بررسی شد و پایش تغییرات کاربری اراضی با استفاده از این تصاویر انجام شد. تصاویر هر سه مقطع زمانی به شش طبقه جنگل، مرتع، بایر، کشاورزی، تالاب و مناطق شهری طبقهبندی شد. پیشبینی وضعیت تغییر کاربری جنگل برای سال 1400، با استفاده از نقشههای کاربری سالهای 1368و 1379 و به کمک مدل ژئومد و بر پایه رگرسیون لجستیک انجام گرفت. به این منظور، از متغیر‌های مکانی فاصله از جاده، فاصله از رودخانه، فاصله از مناطق روستایی، فاصله از مناطق شهری، فاصله از حاشیه جنگل، ارتفاع، شیب و جهت شیب به عنوان عوامل مؤثر بر تغییرات در رگرسیون لجستیک استفاده شد. ضریب کاپا حاصل از طبقهبندی سال 1368، 1379 و 1400 به ترتیب 0/88، 0/91 و 0/87 بدست آمد. ارزیابی عملکرد رگرسیون لجستیک با استفاده از دو شاخص Pseudo-R2و ROC با مقادیر به ترتیب 0/34 و 0/85 برای دورة اول و 0/35 و 0/87 برای دورة دوم، نشان دهنده توافق نسبی مدل بدست آمده با تغییرات واقعی و توانایی مناسب مدل در برآورد تغییرات جنگل در 32 سال گذشته است. نتایج نشان داد در دورۀ زمانی 1368-1400 حدود 33853 هکتار از مساحت جنگلها کاسته شده است و در دوره 1400-1430 نیز مساحت جنگلها با کاهش 15047 هکتاری روبرو خواهد شد. نتایج مربوط به شبیهسازی نقشه پوشش زمین سال 1400 نشان داد که مدل Geomod توانایی و قابلیت بالایی در مدلسازی تغییرات پوشش زمین دارد که در این بررسی صحت و درستی نقشههای پوشش زمین بالای حدود 0/91 بوده است.
تازه های تحقیق
پایش و بررسی تغییرات کاربری اراضی در عرصههای جنگلی، اطاعات قابل قبولی را به منظور مدیریت کارآمد این منابع فراهم میکند.
نتایج این پژوهش نشان داد طی سالهای 1368 تا 1400 منطقه مورد مطالعه دستخوش تغییرات وسیعی شده است که عمده این تغییرات در جهت تخریب جنگل بوده است و دلیل کاهش گستره اراضی جنگلی در دوره زمانی مورد مطالعه، توسعه مناطق مسکونی و اراضی کشاورزی در منطقه بود است.
)