بررسی روند ارزیابی تغییرات دمای سطح دریای عمان با رویکرد تغییر اقلیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آب و هواشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

2 استادگروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

3 دانشیار اقلیم شناسی گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

4 دانشیار فن‌آوری حمل‌ونقل دریایی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، چابهار، ایران.

10.22124/gscaj.2024.24499.1237

چکیده

  تغییر اقلیم طی دهه‌های گذشته نه‌تنها بر سطح خشکی‌ها بلکه بر روی سطوح آب‌های اقیانوسی و دریایی تأثیرات محسوسی گذاشته است. در این مطالعه با استفاده از مقادیر دمای ماهانه سطح آب (SST)، تغییرات دمای آب دریای عمان طی سه دهه اخیر مورد بررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. در این بررسی داده‌های دمایی شبکه مشخص شده (0/5*0/5) در دریای عمان از داده‌های تاریخی (2014-1985) مدل‌های سری ششم گزارش IPCC (CMIP6) استخراج و تغییرات آن بررسیشد . تحلیل سری زمانی با کمک روش من کندال و شیب سنس و همچنین به روش رگرسیون خطی ساده مشخص نمود که روند افزایش این پارامتر از اوایل فصل بهار شروع شده؛ اما در تابستان روند نزولی داشته و در پاییز و زمستان روند صعودی دارد. همچنین SST در پهنه آبی دریایی عمان طی 30 سال گذشته با شیب ملایمی روبه‌افزایش بوده به‌طوری‌که به طور میانگین 0/46 درجه سلسیوس طی 30 سال اخیر افزایش داشته است. بررسی توزیع مکانی دمای آب، مشخص نمود که مقادیر کمینه و بیشینه این پارامتر در بخش‌های کم‌عمق این دریا در محل اتصال به خلیج‌فارس بوده است. همچنین بخش‌های کم‌عمق منتهی به تنگه هرمز در دریای عمان بیشترین نوسانات دمایی را داشته‌اند به همین دلیل دارای مقادیر انحراف معیار بزرگ‌تری نسبت به سایر بخش‌های این پیکره آبی بوده‌اند.

تازه های تحقیق

- دمای سطح دریا در فصل بهار تا اواسط تابستان و قبل از شروع فصل مونسون روند افزایشی و فصل پاییز و زمستان روند کاهشی می شود

- دمای سطح آب در پهنه آبی دریای عمان طی 30 سال گذشته با شیب ملایمی روبه‌افزایش بوده است.

- مقادیر کمینه و بیشینه دمای سطح دریا در بخش‌های کم‌عمق این دریا در محل اتصال به خلیج‌فارس بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آزادی، مجید؛ واشانی، سعید و حجام، سهراب. (1391). پیش‌بینی احتمالاتی بارش با استفاده از پس پردازش(post processing )   برون داد یک سامان همادی، مجله فیزیک زمین و فضا، 38 ( 3 :) 203 – 216
احمدی، محمود؛ داداشی رودباری، عباسعلی؛ اکبری ازیران ی، طیبه و کرمی، جمال (1398). کارایی مدل HadGEM2-ES در ارزیابی نابهنجاری فصلی دمای ایران تحت سناریوهای واداشت تابشی، فیزیک زمین و فضا ،45 (3 :) 625 - 644
بحری، علی؛خسروی، یونس،(1399) ؛ بررسی روند بلند مدت تغییرات زمانی-مکانی دمای سطح دریای عمان، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیستم پاییز شماره 58، 217-199
ترابی آزاد.م؛ جعفری.ا؛ سهرابی.ش،1389، بررسی رابطه خطی (رگرسیونی) افزایش دمای ناشی از تغییر اقلیم جهانی بر میانگین سالانه دمای سطحی آب در سواحل هرمزگان، علوم و فناوری دریا، شماره 54
ترابی آزاد, مسعود, محمدی, عالمه. (1394). مطالعه دمای سطحی آب دریا (SST) و سرعت باد در سواحل استان هرمزگان بر اساس داده های ماهواره ای. پژوهش های علوم و فنون دریایی, 10(3), 81-91.‎
جهاندیده،م؛ شیروانی،ا. 1390. پیش بینی دمای سطح آب خلیج فارس با استفاده از فرایندهای اتورگرسیوبرداری، ،مجله مهندسی منابع آب، سال چهارم، بهار1390، صفحات53-61.
حسن زاده، اسماعیل و بیدختی، علی اکبر و ملااسماعیل پور، سعید،1384،بررسی تغییرات دمای سطح (SST) آبهای خلیج فارس و تاثیر آن بر آب و هوای مناطق ساحلی در سالهای 2000-1996،ششمین همایش علوم و فنون
حلبیان امیرحسین، کبیری کیوان، صفرنژاد محبوبه، شیرانی مصیب.(1401)، بررسی تاثیر تغییرات دمای سطح دریا (SST) بر اکوسیستم‌های مرجانی مطالعه موردی: جزیره کیش. اقیانوس شناسی.جلد ۱۳ شماره ۵۰ :۵۹-۷۲
خسروی،م؛ سلیقه،م؛ صباغی،ب.1390، تاثیرآنومالی‌های دمای سطح دریای عمان بر بارندگی فصول پاییز و زمستان سواحل جنوب شرقی ایران، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی (دانشگاه تبریز)، شماره 37، صفحات59-81.
خلیلی، علی (1379)، گزارش طرح جاماب کشور، گزارش سنتز، فصل هواشناسی، بررسی اثر محتمل تغییر اقلیم بر منابع آب کشور، وزارت نیرو.
ذاکری نژاد, رضا, موحدی, سعید, جهانیان, احسان. (1401). مقایسۀ تغییرات دمای آب دریای عمان و خلیج‌فارس با دریای خزر با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای. برنامه ریزی فضایی,  12(4)، 80-65
سالاری فنودی، محمدرضا؛ خسروی، محمود؛ طاوسی، تقی؛ حمیدیان پور،(1400) . آینده‌نگری تغییرات بارش مونسون تابستانه هند در جنوب شرق ایران، رساله دکترا ، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
شکیبا, علیرضا, امینی, میترا, براتی, غلامرضا, مرادی, محمد. (1397). تحلیل همدیدی-دینامیکی تاثیر نوسانات دمای آب دریای مدیترانه بر بارش‌های غرب ایران. فصلنامه علوم محیطی16(2), 100-83.
علیزاده چوبری، امید و نجفی، محمدسعید. (1396). روند تغییرات دمای هوا و بارش در مناطق مختلف ایران، فیزیک زمین و فضا، 43(3)، 569-584
عزیزی، قاسم و محمد روشنی (1387)، مطالعه تغییر اقلیم در سواحل جنوبی دریای خزر به روش من ـ کندال، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 64.
کوهی, منصوره, بابائیان, ایمان. (1401). پیش نگری سطح آب دریا و دمای آن در منطقه دریای پارس تحت سناریوی‌ های SSPs.  ، نیوار,46(116)،173-165
مسعودیان، سیدابوالفضل.(1390). آب‌وهوای ایران، مشهد: شریعة توس
مدبری، آناهیتا؛ انصاری، المیرا؛ نوری، روح اله ؛عباسی، محمودرضا،(1396). بررسی تغییرات زمانی و مکانی دمای سطح آب دریای عمان طی سه دهه اخیر،چهارمین کنفرانس بین المللی برنامه ریزی و مدیریت محیط
ملااسماعیل‌پور سعید، محمد مهدیزاده مهدی، حسن‌زاده اسماعیل، خلیل‌آبادی محمدرضا، (1398). مدل‌سازی سه بعدی جریان باد رانده در اقیانوس هند شمالی در خلال مونسون. اقیانوس شناسی. شماره38 سال دهم :۱۷-۲۸
ناظم السادات, سیدمحمد جعفر, قائد امینی, حبیب الله, توکلی, مرضیه. (1393). ارزیابی نشانه‌های تغییر اقلیم در پهنه شمال غربی اقیانوس هند: واکاوی روند دمای سطح آب دریا در دوره 1950-2009. مجله ژئوفیزیک ایران8(2)40.-26.
 نبی بیدهندی، غلامرضا؛ شاهین محمد نژاد و فاطمه عبادتی (1386)، مفاهیم و پیامدهای تغییر آب‌وهوا با مروری بر ملاحظات پروتکل کیوتو، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 189 صفحه.
هاردی، جان تی (2003)، تغییر اقلیم، علل، اثرات و راه‌حل‌ها، ترجمه: خزانه‌داری، لیلی؛ منصوره کوهی؛ شهزاد قندهاری و مهدی آسیائی(1391)، انتشارات پاپلی، چاپ دوم، 368 صفحه، مشهد.
Anbumozhi, V., Breiling, M., Pathmarajah, S., & Reddy, V. R. (Eds.). (2012). Climate change in Asia and the Pacific: how can countries adapt?. SAGE Publications India
Bai, H., Xiao, D., Wang, B., Liu, D. L., Feng, P. & Tang, J. (2020). Multi‐model ensemble of CMIP6 projections for future extreme climate stress on wheat in the North China Plain, International Journal of Climatology, 40, 21-39.
Becker, E., Kirtman, B. P., & Pegion, K. (2020). Evolution of the North American Multi‐Model Ensemble, Geophysical Research Letters, 47, 35-53.
Brooker Peter (2009), Aviation and Climate Change: II-Airport CO2 Emissions, Air Traffic Technology International, 22-25.
Carvalho, K. S., & Wang, S. (2020). Sea surface temperature variability in the Arctic Ocean and its marginal seas in a changing climate: Patterns and mechanisms. Global and Planetary Change, 193, 103265.
Gombay, E., & Horvath, L. (1996). On the rate of approximations for maximum likelihood tests in change-point models: Journal of Multivariate Analysis, 56, 120-152.
Halder, S., Parekh, A., Chowdary, J. S., Gnanaseelan, C., & Kulkarni, A. (2021). Assessment of CMIP6 models' skill for tropical Indian Ocean sea surface temperature variability. International Journal of Climatology, 41(4), 2568-2588.
Hardy, John T. (2003), Climate Change, Causes, Effects and Solutions, Wiley
Hatsuzuka, D., & Sato, T. (2022). Impact of SST on present and future extreme precipitation in Hokkaido investigated considering weather patterns. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 127(9), e2021JD036120.
Herath, S., & Ratnayake, U., (2004). Monitoring rainfall trends, to predict adverse impacts-a case study from Sri Lanka 1964-1993. Global Environ. Change, 14, 71-79.
Heburn, G. W. (1985). Effects of wind versus hydraulic forcing on the dynamics of the Western Mediterranean Sea. Contributions to the Oceanography of the Western Alboran Sea, edited by H. Perkins, NORDA Tech. Note, 315, 73-114.
Khan, S., Piao, S., Khan, I. U., Xu, B., Khan, S., Ismail, M. A., & Song, Y. (2021). Variability of SST and ILD in the Arabian Sea and Sea of Oman in Association with the Monsoon Cycle. Mathematical problems in Engineering, 2021, 1-15.
Kim, Y. H., .; Min, S. K., .; Zhang, X., .; Sillmann, J., & and Sandstad, M. (2020). Evaluation of the CMIP6 multi-model ensemble for climate extreme indices. Weather and Climate Extremes, 29, 100269.
Kolieb, E. H. (2008). Shipping Impacts on Climate: A Source with Solutions. Oceana Protecting the World's Ocean.
Lyon, C., Saupe, E. E., Smith, C. J., Hill, D. J., Beckerman, A. P., Stringer, L. C., ... & Aze, T. (2022). Climate change research and action must look beyond 2100. Global Change Biology, 28(2), 349-361.
Mohomi, T. (2022). Impacts of Land Use/Land Cover change on boundary layer climate over eastern South Africa (Doctoral dissertation, North-West University (South Africa)).
Modbery, A., Ansari, E., Nouri, R., & Abbasi, M, (2016). Examining the temporal and spatial changes of sea surface temperature of Oman during the last three decades, The fourth international conference on environmental planning and management.
Muhammad, S., Memon, A. A., Muneeb, M., & Ghauri, B. (2016). Seasonal and spatial patterns of SST in the northern Arabian Sea during 2001–2012. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 19(1), 17-22.
Riegl, Bernhard. (2002). Effects of the 1996 and 1998 positive sea-surface temperature anomalies on corals, coral diseases and fish in the Arabian Gulf (Dubai, UAE). Marine Biology 140, 29-40
Robles-Tamayo, C. M., Valdez-Holguín, J. E., García-Morales, R., Figueroa-Preciado, G., Herrera-Cervantes, H., López-Martínez, J., & Enríquez-Ocaña, L. F. (2018). Sea surface temperature (SST) variability of the eastern coastal zone of the gulf of California. Remote Sensing, 10(9), 1434.
Song, Z., Liu, H., & Chen, X. (2020). Eastern equatorial Pacific SST seasonal cycle in global climate models: From CMIP5 to CMIP6. Acta Oceanologica Sinica, 39, 50-60.