پایش تغییرات پهنه‌های آبی تالاب‌های کنوانسیون رامسر در بازه (2021-1984) بر مبنای دادههای سنجش ‌از دور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، گروه جغرافیا، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 استادیار و عضو هیئت علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

10.22124/gscaj.2024.23504.1207

چکیده

رشد تصاعدی اطلاعات مبتنی بر سنجش از دور در دهة گذشته فرصت‌های بی‌سابقه‌ای را برای نظارت بر منابع زمین از جمله تالاب‌ها که از با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های موجود هستند فراهم کرده است. اطلاع از تغییرات تالاب‌ها  نقش اساسی در کیفیت مدیریت این‌گونه مناطق دارد. در این پژوهش میزان آب‌های سطحی ایران و تغییرات تالاب‌های ایرانی ثبت شده در کنوانسیون رامسر در یک دوره 37 سال (2021-1984) با استفاده از تصاویر محصول سنجش از دوری آب‌های سطحی جهانی(GSW)، تولیدشده در مرکز تحقیقات مشترک اروپا (JRC) مورد پایش قرار گرفت. داده‌های محصول با مرز تالاب‌ها در محیط GIS تلفیق و مساحت سطح آب موجود، سطح آب ازدست رفته و سطح آب اضافه شده درطی 37 سال برای هر استان و هر تالاب برآورد شد. نتایج نشان می‌دهد درایران و در دوره مطالعه شده 6285/86 کیلومترمربع آب دائمی، 1860/29 کیلومترمربع آب دائمی اضافه شده،3601/68 کیلومترمربع آب دائمی ازدست‌رفته، 3957/54 کیلومترمربع آب فصلی، 11614/55 کیلومترمربع آب فصلی جدید، 16222/89 کیلومترمربع آب فصلی ازدست‌رفته، وجود دارد. تالاب‌های ثبت شده در کنوانسیون رامسر نیز در مجموع دارای 430198/9 هکتار آب دائمی، 15077/97 هکتار آب دائمی جدید، 325955/4  هکتار آب دائمی ازدست‌رفته، 167270 هکتار آب فصلی، 486853/7 هکتار آب فصلی جدید،628942/8 هکتار آب فصلی ازدست‌رفته می‌باشند.

تازه های تحقیق

- تالاب‌های ثبت شده در کنونسیون رامسر در ایران در طول 37 سال دوره مورد مطالعه‌ 85/15 درصد آب‌های سطحی دائمی خود و 61/30 درصد آب‌های سطحی فصلی خود را از دست داده‌اند.

- در طول 37 سال دوره مورد مطالعه، مجموعه آب‌های سطحی دائمی از دست رفته در تالاب‌های ثبت شده در کنوانسیون رامسر در ایران 21 برابر آ‌ب‌های سطحی دائمی جدید و مجموعه آب‌های سطحی فصلی از دست رفته در این تالاب‌ها 2/1 برابر آب‌های فصلی جدید بوده است.

کلیدواژه‌ها


باقری، محمدحسین؛ باقری، علی و سهولی، غلام عباس (1395). تحلیل تغییرات پهنه آبی دریاچه بختگان تحت‌تأثیر عوامل طبیعی و انسانی. تحقیقات منابع آب ایران، 12(3)، صص. 1-11.
حسین زاده، نوید؛ حاج عباسی، محمدعلی و بسالت پور، علی اصغر (1397). مدل سازی هیدرولوژیکی تغییرات زمانی و مکانی منابع آب آبی و سبز در حوضه آبخیز جوانمردی با استفاده از مدل SWAT. مدیریت خاک و تولید پایدار، 8(2)، صص. 163-176.
دسترنج، حمیدرضا؛ توکلی، فرخ و سلطانپور، علی (1397) بررسی تغییرات سطحی و حجمی آب دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و ارتفاع سنجی ماهواره‌ای. اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 27(107)، صص. 149-163.
سید موسوی، سید مرتضی و آخوندزاده هنزائی، مهدی (1400). پایش و پیش‌بینی تغییرات پهنه آبی تالاب‌ها با استفاده از یک سیستم هوشمند عصبی– فازی مبتنی بر داده‌های سامانه گوگل ارث انجین (مطالعه موردی تالاب انزلی، 2019-2000). مهندسی فناوری اطلاعات مکانی، 9(4)، صص. 19-42.
کیانی، غلامحسین و سیدی‌ویند، ندا (1392). تحلیل الگوی مصرف آب در ایران با استفاده از شاخص اعداد. اقتصاد منابع طبیعی، 2(2)، صص. 23-31.
مصطفی‌زاده، رئوف؛ نبوی، سید سعید؛ سلیمان‌پور، سید مسعود و آسیابی هیر، رقیه (1398). ارزیابی تغییر زمانی و مکانی آب سطحی مازاد در برخی از آبخیزهای استان اردبیل. پژوهش های آبخیزداری، 32(2)، صص. 43-59.
وبسایت سازمان حفاظت محیط زیست (1402). معرفی تالاب‌های ایران و کنوانسیون رامسر، https://crw.doe.ir
Bridgewater, P., & Kim, R. E. (2021). 50 Years on, w (h) ither the Ramsar convention? A case of institutional drift. Biodiversity and Conservation30(13), pp. 3919-3937.‏
Brinkmann, K., Hoffmann, E., & Buerkert, A. (2020). Spatial and temporal dynamics of urban wetlands in an Indian megacity over the past 50 years. Remote sensing, 12(4), pp. 1-33.
Costanza, R., de Groot, R., Sutton, P., van der Ploeg, S., Aderson, S.J., Kubiszewski, I., Farber, S., & Turner, R.K. (2014).  Changes in the global value of ecosystem services. Global Environ Chang, 26(1), pp. 152–158
Chupin, V., Dolgikh, G., Gusev, E., & Timoshina, G. (2022). Remote Sensing of Infrasound Signals of the Voice of the Sea during the Evolution of Typhoons. Remote Sensing14(24), pp. 1-17.
Cooley, S. W., Smith, L. C., Stepan, L., & Mascaro, J. (2017). Tracking dynamic northern surface water changes with high-frequency planet CubeSat imagery. Remote Sensing, 9(12), pp. 1-21.
Costanza, R., D’Arge, R., Groot, R., Farber, S., Grasso, M., Hannon, B., Limburg, K., Naeem, S., O’Neill, R.V., Paruelo, J. Raskin, R., Sutton, P., & Belt, M. (1997).The value of the world’s ecosystem services and natural capital. Nature, 387(6630), pp. 253-260.
Deng, Y., Jiang, W., Tang, Z., Ling, Z., & Wu, Z. (2019). Long-term changes of open-surface water bodies in the Yangtze River basin based on the Google Earth Engine cloud platform. Remote Sensing, 11(19), pp. 1-22.
Gardner, R., Finlayson, M. (2018). Global Wetland Outlook, Switzerland: Secretariat of the Ramsar Convention
Gleick, P. H. (2000). The world’s water 2000-2001.  Washington, DC: Island Press.
Global surface water product website (2021). Access to data, https://global-surface-water.appspot.com/download
Güntner, A., Stuck, J., Werth, S., Döll, P., Verzano, K., & Merz, B. (2007). A global analysis of temporal and spatial variations in continental water storage. Water Resources Research43(5), pp. 1-13.
Guo, H., Wenxue, F., & Guang, L. (2019). Scientific Satellite and Moon-Based Earth Observation for Global Change, Singapore: Springer.
Guo, H., Goodchild, M., & Alessandro, A. (2020). Manual of Digital Earth, Singapore: Springer.
Heydarizad, M., & Ghalibaf, H. (2022). Spatial Variation and Controlling Parameters of δ18O and δ2H Signatures in Surface Water Resources Across Iran. Engineering and irrigation sciences, 45(2), pp. 63-80.
Hu, S., Niu, Z., Chen, Y., Li, L., & Zhang, H. (2017). Global wetlands: Potential distribution, wetland loss, and status. Science of the total environment, 586 (1), pp. 319-327.‏
Maheu, C., Cazenave, A., & Mechoso, C. R. (2003). Water level fluctuations in the Plata basin (South America) from Topex/Poseidon satellite altimetry. Geophysical research letters, 30(3), pp. 1-21.
Mao, D., Wang, Z., Wang, Y., Choi, C. Y., Jia, M., Jackson, M. V., & Fuller, R. A. (2021). Remote observations in China’s Ramsar Sites: wetland dynamics, anthropogenic threats, and implications for sustainable development goals.  Remote Sensing, 2021(1), pp.1-13.
Munishi, S., & Jewitt, G. (2019). Degradation of Kilombero valley Ramsar wetlands in Tanzania. Physics and Chemistry of the Earth, 112(2), pp. 216-227.‏
Pekel, J. F., Cottam, A., Gorelick, N., & Belward, A. S. (2016). High-resolution mapping of global surface water and its long-term changes. Nature, 540(7633), pp. 418-436.‏
Pilehvar, A, A. (2021). Spatial-geographical analysis of urbanization in Iran. Humanities and Social Sciences Communications, 8(1), pp. 1-12.
Prigent, C., Papa, F., Aires, F., Jimenez, C., Rossow, W. B., & Matthews, E. (2012). Changes in land surface water dynamics since the 1990s and relation to population pressure. Geophysical Research Letters39(8), pp. 1-6.
Reddy, K. R., & Gale, P. M. (1994). Wetland processes and water quality: a symposium overview. Journal of environmental quality, 23(5), pp. 875-877.‏
‏Rodell, M., & Famiglietti, J. S. (1999). Detectability of variations in continental water storage from satellite observations of the time dependent gravity field. Water resources research35(9), pp. 2705-2723.
‏Sabzghabaei, Gh.R., Monavari, S.M., & Khorasani, N. (2015). Analysing pressures and threats on the Southern Wetlands of Iran with the application of RAPPAM methodology (case study: Khuzestan Province), Global Nest Journal, 17(2), pp. 344-356
Smardon, R.C. (2009). Sustaining the Worlds Wetlands, New York: Springer.
Yagmur, N., & Musaoglu, N. (2020). Temporal Analysis of Ramsar Sites via Remote Sensing Techniques–A Case Study of Meke Maar. Materials Science and Engineering, 737(1), pp. 1-10.‏
Yang, B., Xiao, Z., Meng, Q., Yuan, Y., Wang, W., Wang, H., Yongmei, W., & Feng, X. (2023). Deep learning-based prediction of effluent quality of a constructed wetland. Environmental Science and Ecotechnology, 13(1), pp. 1-11.‏