مدل‌سازی الگوی جریان‌های سطحی ناشی از باد در منطقه ساحلی خلیج جاسک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران

2 استاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران

3 دانش آموخته فیزیک دریا، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

داده­های باد و سرعت جریان ناشی از باد از ماهواره QUIKSCAT، برای10 سال و به‌صورت میانگین ماهانه، در محدودة خلیج جاسک (طول جغرافیائی 2/57  تا 58  درجه شرقی و عرض جغرافیائی 25/1 تا  25/5 درجه شمالی) استخراج شد. نقشه رقومی مناسبی از منطقه مورد مطالعه تهیه و با استفاده از نرم افزارهای  ArcGIS 9.3 وXTools Pro 7.1، مدل­سازی مکانی سرعت و جهت جریان ناشی از باد توسط روش درون یابی کریجینگ برای کلیه ماه­های سال انجام شد. حاصل ایجاد نقشه­های پیوسته­ای از مقادیر سرعت و جهت جریان ناشی از باد و همچنین  نمودار های آماری برای ماه­های مختلف می­باشد. برای نمایش بهینه جهت جریان،‌ نقشه­های دو بعدی و سه بعدی ازجهت جریان رسم شد. در خلیج جاسک، بیشترین سرعت جریان ناشی از باد در ماه مرداد با مقدارm/s 0/47 و کمترین آن مربوط به ماه مهر با اندازهm/s0/14 می‌باشد. در فصل پاییز اختلاف بین کمترین و بیشترین اندازه سرعت جریان ناشی از باد در خلیج جاسک، 0/29است که بیشترین دامنه تغییر سرعت جریان را در بین فصلهای سال دارد در صورتی­که فصل بهار با حداکثر m/s 0/03کمترین دامنه تغییر سرعت جریان را دارد. در فصل‌های  زمستان و بهار، الگوی جهت جریان جنوب غربی، درفصل تابستان شرقی  و شمال شرقی و در فصل پاییز جنوب و جنوب غربی است.

کلیدواژه‌ها


آجا (1388). مطالعات منطقه جاسک، قرارگاه سازندگی قائم(عج) .
ترابی آزاد، مسعود، سیه سرانی، امیر، افتخاری، حسین (1395). آموزش جامع تحلیلگر زمین آماری نرم افزار ArcGIS، چاپ دوم، انتشارات سازمان جغرافیائی نیروهای مسلح.
سنجری، سارا. سعادتیار، امید (1388). پروژه‌های کاربردی GIS، انتشارات مهرگان قلم.
سیه سرانی، امیر (1387). تحلیل و پیش بینی پارامترهای فیزیکی دما, شوری و چگالی در خلیج فارس بوسیله سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، پایان نامة کارشناسی ارشد  فیزیک دریا -دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
رسولی، علی اکبر (1384). تحلیلی بر فناوری سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، انتشارات دانشگاه تبریز.
رئیس‎السادات، محمدرضا. و بنازاده، محمدرضا (1382). مدلی برای گردش آبها درخلیج فارس، مجله نیوار، سازمان هواشناسی کشور، شماره 50و 51.  
عظیمی حسینی، محمد. نظری فر، محمد هادی (1395). کاربرد GIS در مکان یابی، انتشارات مهرگان قلم.
عمادی، سید روح الله. ترابی آزاد، مسعود، مشایخ پور، مرجان (1395). بررسی تغییرات فصلی دامنه مولفه‎های جزر و مدی درسواحل شمالی  خلیج فارس و دریای عمان، فصلنامه هیدروفیزیک، 2(2): ص 77-67.
قاضی، ارم. عظام، مجتبی. علی اکبری بیدختی، عباسعلی. ترابی آزاد، مسعود. حسن‌زاده، اسماعیل (1397). شبیه‌سازی جبهه ترموهالاینی جریان خروجی خلیج فارس در دریای عمان، فصلنامه هیدروفیزیک، 1(4): ص 17-1.
قهرودی تالی، منیره (1384). سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی در محیط سه بعدی، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تربیت معلم تهران.
مروتی، حسین. آراسته،افشین. داداش پور،جلال. مهرفر،حسام‌الدین (1386). محاسبه و بودجه گرمایی روی حوضه خلیج چابهار، فصلنامه علوم و فناوری دریا، 22: ص 45-12.
مطیعی، همایون (1384). آشنایی با ArcView GIS و برنامه‌های جنبی آن، انتشارات دانشگاه صنعت آب و برق شهید عباسپور وزارت نیرو.
میر محمد صادقی، محمد (1386). آموزش نرم افزار ArcGIS، انتشارات فرآت
Al-  Hajri, Khalid (1990). The Circulation of the Persian Gulf: A Model Study of its Dynamics, The Catholic University of America, Washington D.C., Ph.D. Dissertation (also available through UMI Dissertation Information Service, Order Number 9106378), 218 pp.
Ezam.M, A. A. Bidokhti1, and A. H. Javid (2010). Numerical simulations of spreading of the Persian Gulf outflow into the Oman Sea, Ocean Science. 6, 887–900.
Johnston.K, J. M., Ver Hoef, K. K., and Neil, L.(2003). ArcGIS 9.X using ArcGIS Geostatistical Analyst, ESRI Press.
Kampf. J., Sadrinasab. M (2006). The circulation of the Persian Gulf: a numerical study, Ocean Science, 2, 27–41.
Reynolds, R.M (1993). Physical Oceanography of the Persian Gulf, Strait of Hormuz, and The Gulf of Oman - Results from the Mt. Mitchell Expedition”, The Marine Pollution Bulletin, Pergamon Press, and London.1-49.
Stewart, R.H (2008). Introduction to physical oceanography, Department of Oceanography Texas A & M University.PP.345.
Williams, D.W (2005). Persian Gulf Pilot, Pub. Hydrography Department of England Royal Navy.