مکان‌یابی مکان دفن زباله‌های روستایی در محیط‌های ساحلی رودخانه‌ها (مطالعه موردی: رودخانه سردآبرود شهرستان کلاردشت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه گیلان

2 دانشگاه گیلان

چکیده

شهرستان کلاردشت به‌عنوان یکی از مقصدهای گردشگری کشور با نرخ رشد و جمعیت‌پذیری بالا نسبت به سایر نقاط استان و فاصله کم آن با مراکز جمعیتی بزرگ مانند تهران، دارای مشکلات محیط زیستی بسیاری مانند دفن زباله می‌باشد. قرارگیری یخچال‌های طبیعی علم‌کوه، جنگل‌های انبوه و سایر جاذبه‌های گردشگری در این منطقه، اهمیت چگونگی دفع زباله‌های روستایی و شهری با توجه به وجود رودخانه مهم سردآبرود، محل و مدیریت آن را به‌عنوان یک موضوع محیط زیستی روشن می‌سازد. با توجه به پارامترهای کلیدی در انتخاب محل‌های دفن زباله، در این مطالعه از تجزیه‌وتحلیل فضایی جهت تعیین مناطق بهینه برای دفن زباله‌های روستایی با استفاده از روش سلسله مراتبی تحلیلی (AHp ) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام‌شده است. عوامل اصلی در انتخاب مکان مناسب دفن زباله عبارت‌اند از: عوامل طبیعی و عوامل انسانی، که هرکدام به چند زیر معیار تقسیم می‌شوند. در مرحله بعد، لایه‌های تهیه شده با توجه به استانداردهای موجود و قضاوت متخصصین طبقه‌بندی ‌شدند. سپس از تحلیل سلسله مراتبی اهمیت وزنی معیارها حاصل شد و بر لایه‌های موجود در GIS اعمال شد. نتایج نشان می‌دهد که با پیاده‌سازی روش AHp در این منطقه تنها 09/1 درصد از منطقه موردمطالعه شرایط مناسبی برای محل دفن زباله است که با بررسی‌های میدانی، این مکانها تایید می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


احمدی، بنیاد؛ غلامعلی فرد، مهدی؛ حسینی، سیدوریا و آقاجری، نسرین (1398). کاربرد تحلیل مکانی ارزیابی چند معیاره در مکان‌یابی محل دفن پسماند شهر مریوان بر مبنای منطق فازی، مجله علوم پزشکی زانکو، 64(2): 51-32.
ازکیا، مصطفی (1387). اصول و مبانی بهداشت روستایی، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
امینی، موسی (۱۳۸۵). مکان‌یابی دفن مواد زائد جامد شهری (نمونه موردی شهر ساری)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
پناهنده، محمد؛ بهروز، ارسطو؛ آریامند، قویدل و قنبری، فاطمه (1388). کاربرد روش تحلیل سلسله مراتبی AHP در مکان‌یابی جایگاه دفن پسماند شهر سمنان، مجله سلامت محیط، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی بهداشت محیط ایران، 4(2):  286-273.
جعفری، حمیدرضا؛ رفیعی، یوسف؛ رمضانی مهربان، مجید؛ و نصیری، حسین (1391). مکان‌یابی دفن پسماند‌های شهری با استفاده از AHP و SAW در محیط GIS (مطالعة موردی: استان کهگیلویه و بویر‌احمد)، محیط شناسی، 1(38):   140-131.
جلالیان، حمید و دادگر، حسین (1392). مکان‌یابی محل دفن بهداشتی زباله‌های روستایی مورد: دهستان قلعه دره‌سی شهرستان ماکو. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 6-(2):  114-97.
جهانی شکیب، فاطمه و هاشمی، نسیم (1397). برنامه‌ریزی توسعه محیطی دهستان شاندیز بر اساس فرآیند تحلیلی. آمایش سرزمین، 2(10): 294-271.
جوزی، سید علی؛ دهقانی، محسن و زارعی، مرتضی (1391). ارائه برنامة راهبردی مدیریت پسماندهای روستایی به روش A’WOT  (مطالعة موردی : میناب)، محیط شناسی، 4:  108-93.
خورشید دوست، علی محمد و عادلی، زهرا (1۳۸8). کاربرد عوامل ژئومورفیک در مکان‌یابی دفن زباله‌های شهری، (مطالعه موردی شهر بناب)، فصلنامه جغرافیای طبیعی، 5(2): 83-63.
زیاری، کرامت الله؛ موسی‌خانی؛ کامران؛ اباذرلو، شهرام و اباذرلو، سجاد (1391). مکان‌یابی دفن مواد زائد جامد شهری با استفاده از مدل AHP (نمونه موردی شهرستان جلفا)، نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، 3:  28-14.
سازمان حفاظت محیط ‌زیست ایران (1387). دفتر مطالعات آلودگی خاک و آب دستورالعمل برای دفع زباله‌های بهداشتی MSW. تهران.
شهرداری کلاردشت (1395). سازمان دفع پسماند جامد شهری.
سعیدی، عباس (1387). دانشنامه مدیریت شهری و روستایی. تهران: موسسه فرهنگی اطلاع‌رسانی و مطبوعاتی.
سعیدنیا، احمد (1383). کتاب سبز شهرداری‌ها، جلد هفتم، مواد زائد جامد شهری. تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
عبدلی، محمدعلی (1386). مدیریت مواد زائد جامد روستایی در استان هرمزگان. تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
عبدلی، محمدعلی؛ و جلیلی قاضی‌زاده، مهدی (1386). ارزیابی توانایی انطباق فناوری‌های نو مدیریت پسماندها در کشور. محیط شناسی،  42(33):  62-51.
غفاری گیلانده، عطا؛ و غلامی، عبدالوهاب (1393). مقایسۀ کارایی فنون تحلیل چندمعیاری در بررسی تناسب ارضی (مطالعه موردی: مکان‌یابی محل دفن پسماندهای شهری شیراز). پژوهش‌های جغرافیای انسانی. 2(46):  448-427.
فرجی سبکبار، حسنعلی؛ سلمانی، محمد؛ فریدونی، فاطمه؛ کریم‌زاده، حسین و رحیمی، حسن (1389). مکان‌یابی محل دفن بهداشتی زباله روستایی با استفاده از مدل فرآیند شبکه‌ای تحلیل (ANP): مطالعه موردی نواحی روستایی شهرستان قوچان. فصلنامه مدرس علوم انسانی، 1(14):   149-127.
نیکنامی، مرضیه؛ حافظی مقدس، ناصر (1389). مکان‌یابی محل دفن زباله‌های شهری در شهر گلپایگان با استفاده از سیستم GIS، فصلنامه زمین‌شناسی کاربردی، 1(6):  63-57.
 Khodaparast M, R. A. (2018). Municipal solid waste landfll siting by using GIS and analytical hierarchy process (AHP): a case study in Qom city,  Iran. Environmental Earth Sciences, 77-52.
Kumar Amit, K. M.-U.-H. (2018). Optimal siting of solid waste-to-value-added facilities through a GIS-based assessment. Science of the Total Environment 610–611, 1065–1075.
Saaty, TL. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. Int J Serv Sci, 1:83–98.
Sener, S. S. (2010). Solid waste disposal site selection with GIS and AHP methodology: a case study in Senirkent-Uluborlu (Isparta) Basin,Turkey. Waste Management30, 2037–2046.
Sultana, A. K. (2012). Optimal siting and size of bioenergy facilities using geographic information system. Appl. Energy 94, 192–201.