سنجش و ارزیابی کیفیت ذهنی زندگی در شهرهای ساحلی مطالعه موردی: بندرامام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماهشهر

چکیده

کیفیت زندگی، مفهومی است که در سال‌های اخیر، به‌دلیل نقشی که در سلامت روان افراد دارد، اهمیـت بسـزایی یافته است. مطالعات کیفیت زندگی ‌‌می‌تواند به شناسایی نواحی مسئله دار، علل نارضایتی مردم، اولویت‌های شهروندان در زندگی، تأثیر فاکتورهای اجتماعی ـ جمعیتی بر کیفیت زندگی و پایش و ارزیابی کارایی سیاست‌‌ها و استراتژی‌‌ها در زمینه‌ی کیفیت زندگی کمک کند. با‌توجه به آنچه گفته شـد، هـدف اصـلی پـژوهش حاضر، تعیین شاخص‌‌ها و ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی از بعد ذهنی در شهر بندر امام خمینی (ره) می‌باشد. این مطالعه از نوع «توصیفی تحلیلی» است که داده‌‌های مورد نیاز آن از طریق تکمیل سیاهۀ اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامۀ بسط یافتۀ کیفیت زندگی به وسیلۀ ساکنان 5 محله منتخب (فرهنگیان، 250 دستگاه، صد دستگاه، فاز یک و شهرک مقداد) و همچنین مطالعات پیمایشی به دست آمده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با در نظر گرفتن حداکثر ناهمگنی(p=q 0.5)، برابر با 436 نفر برآورد شده، که اعضای آن به صورت تصادفی از ساکنان پنج محله منتخب انتخاب شدند. داده‌‌ها با استفاده از روش سلسله مراتبی وزن دهی شدند، سپس با استفاده از روش تشابه به حل ایده آل فازی تحلیل شد و به منظور تشخیص گروه‌‌های همگن برای تعیین سطح رضایت در محلات، از روش تحلیل خوشه‌ای بهره گرفته شد. نتایج نشان ‌‌می‌دهد که محله فرهنگیان، در بیشتر سنجه‌‌های کیفیت زندگی از وضعیت بهتری نسبت به سایر محلات برخوردار ‌‌می‌باشد. اما به‌طور کلی از نظر شاخص‌های ترکیبی کیفیت زندگی تفاوت چندانی بین محلات وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


ایلانلو مریم، مقیمی ابراهیم، ثروتی محمدرضا، قهرودی تالی منیژه (1389). پهنه‌بندی خطر حرکات توده‌‎ای با استفاده از روش منطق فازی (مطالعه موردی حوضه آبریز سیرا)، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌‌های انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی)، 11(5):  34-19.
پوراحمد، احمد، قربانی، رامین. فرهادی، ابراهیم، درودی‌نیا (1395). ارزیابی تطبیقی شاخص‌‌های کیفیت زندگی در محلات مسکونی (مطالعۀ موردی: شهر کامیاران)، پژوهش‌‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 4(4):  548-519.
سعیده زرآبادی، زهراالسادات، ناصر، نجاتی علاف، جلیلی صفریان، هما (1394). سنجش و تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی شهری با استفاده از تکنیک TOPSIS در شهر مشهد، مجله معماری و شهرسازی آرمان شهر، 15:  311-301.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1388). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، تهران.
حسینی، سید‌‌هادی، کریم‌زاده، حسین، میره، محمد (1390). تحلیل سطـح پـایداری تـوسعه شهـر سبـزوار، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 6(2): 32-15.
حسینی عباس‌آبادی، محمد، طالعی، محمد (1396). ارزیابی کیفیت زندگی شهری مبتنی بر داده‌‌های آماری و مکانی، نشریه علمی ‌پژوهشی علوم و فنون نقشه‌برداری، 4(6):  59-41.
جاجرمی، کاظم و ابراهیم کلته (1385). سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان، مطالعه موردی گنبد قابوس، مجله جغرافیا و توسعه، شماره8.
سالاری سردری، فرضعلی، حیدری مقدم مصطفی، سبحانی، نوبخت، عارفی، اعظم (1393). بررسی مؤلفه ّ‌‌های کیفیت زندگی در فضاهای شهری (مطالعه موردی: شهر لامرد)، دو فصلنامه پژوهش‌‌های منظر شهر،  2(1):  91-53.
سرائی، محمد حسین، علیان، مهدی. خاوریان، امیررضا (1392). مقایسه تطبیقی کیفیت زندگی در بافت‌های قدیم و جدید شهر یزد (مورد مطالعه محلّه شش بادگیری و دانشگاه)، مجله مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 12(3):  147-128.
صابری، محمد جواد صادق، زاهدی یگانه، امیر، حاجیان زیدی، مهرداد، قدرجانی، راضیه (1397). بررسی شاخص‌های کیفیت زندگی در مساکن مهر با تأکید بر توسعه پایدار نمونه موردی مجله بهشتی شهر همدان، مجله جغرافیا و مطالعات محیطی، 27(7): 24-1.
صفایی‌پور، مسعود، احمدی، زهرا (1393). ارزیابی و سنجش شاخص‌‌های کیفیت زندگی در منطقه 4 شهر اهواز، فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، 2(9): 84-63.
علی‌زاده، جابر، برقی، حمید، رحیمی، حمزه، افشاری‌پور، علی (1392). سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی با استفاده از تکنیک روش تشابه به گزینۀ ایده‌آل فازی (مطالعه موردی: دهستان میانده- استان فارس)، مجله پژوهش‌‌های روستایی، 3(4): 640-615.
محمودی‌زاده، سمانه، ذاکر حقیقی، کیانوش (1395). ارزیابی شاخص‌‌های کیفیت زندگی در محدوده‌‌های روستا - شهری (نمونه موردی: روستا- شهر فرحزاد)، مجله مطالعات محیطی هفت حصار، 15(4): 14-5.
Blomquist, G.C., Berger, M.C., Hoehn, J.P (1988). New estimates of quality of life in urban areas, American Economic Review NO.1: 89-107
Brambilla Marco, Michelangeli Alessandra, Peluso Eugenio (2013). Equity in the City: On Measuring Urban (Ine)quality of Life, Urban Studies at 50(16), 3205–3224.
Chen Si, Cerinb, E, Stimsonc, R., Lai. P.C (2016). An Objective Measure to Assessing Urban Quality of Life based on Land Use Characteristics, Procedia Environmental Sciences 36, 50 – 53.
Ertugrul, l, Karakasoglu, N (2007). Fuzzy Topsis method for academic member selstion in engineering factulty. Innovations in Elearning, instruction Technology, Assessment, and Engineering Eduction. 151-156.
Eziyi, O. I. & Amole, D (2013). Subjective life satisfaction in public housing in urban areas of Ogun State, Nigeria. Journal of CITIES, Vol. 35, 51-61
Kaklauskas. A, Zavadskas., E.K, Radzeviciene, A. Ubarte., I. Podviezko, A, Podvezko, V. Kuzminske A. Banaitis, A, Binkyte, A. Bucinskas.  V, (2018). Quality of city life multiple criteria analysis, Journal Cities, (72), 82-93.
Liu, B (1976). Quality of Life Indicators in U.S. Metropolitan Areas: AStatistical Analysis, Praeger, New York.
Seik, Foo Tuan (2000). Subjective assessment of urban quality of life in Singapore (1997-1998), Habitat International 24, pp: 31-49
Serag El Din, Hamam, Ahmed Shalaby, Hend Elsayed Farouh (2017). Principles of urban quality of life for a neighborhood, HBRC Journal (9), 86-92.
Sarah A. Elariane Turkoglu, Handan (2015). Sustainable Development and Quality of Urban Life, Procedia Social and Behavioral Sciences 202, 10 – 14.
Sufian, A.J.M (1993). A multivariate analysis of the determinants of urban quality of life in the world’s largest metropolitan areas. Urban Studies, Vol. 30, No. 8:1319-1329
Thumboo, Julian, Kok-Yong Fong, David Machin, Siew-Pang Chan, Chang-Heok Soh, Keng-Hong Leong, Pao-Hsii Feng, Szu-tien Thio, Mee-Leng Boey, (2003). Quality of life in an urban Asian population: the impact of ethnicity and socio-economic status, Social Science & Medicine, 56, pp:1761–1772.